搜尋

2025年 語言學奧林匹亞 宗喀語題目試解



據提供之數字,發音看起來與漢語數字發音有所關聯,加上其附注稱宗喀語屬漢藏語系亦可為證。
B系統之結構也顯見與漢語數字相似(即十位數加個位數),據此可推測:
(分別為:個位數單用、整十數、後接個位數時。如:五、五十、五十幾)
一:ci, cutãm, cu-/...(可能按後接子音而變化,見下)
  12 cu-ɲi、15 ce-ŋa、16 cu-ɖu、17 cup-dyn、18 cop-ge、19 cy-gu
二:ɲi, -, tsa-
三:sum, sumcu, so-
四:ʑi, ʑipcu, ʑe-
五:ŋa, ŋapcu, ŋa-
六:ɖu, -, -
七:dyn, -, døn-
八:ge, gepcu, ɟa-
九:gu, -, -

百:-ɟa

後接個位數之十位數變化形規則(暫羅列於此備考):
12 cu-ɲi、22 tsa-ɲi
83 ɟa-sum
34 so-ʑi
15 ce-ŋa、25 tsa-ŋa、55 ŋa-ŋa
16 cu-ɖu、76 døn-ɖu
17 cup-dyn、47 ʑe-dyn
18 cop-ge
19 cy-gu、89 ɟa-gu
30 sum-cu、80 gep-cu、40 ʑip-cu、50 ŋap-cu
可見整十數似為特殊形,十位數數字需加上閉口音收尾。

再看A系統。
1) 80 為 ke ʑi,而 ʑi 由B系統可知為 4,則 ke 應為 20 或與 2 相關(若為 20,則為相乘關係,若為 2,可能與位置或順序有關)。
2) 從 ke ʑi da gu (89)、ke ci da ɲi (22) 等,可得知 da 意思應為「加」,且 ke ci 為 20。
3) 又 ke ɲi da dyn 為 47,已知 dyn 為 7,則 ke ɲi 為 40。結合 ke ci 為 20,可知 ke 實指 20,與後接數字相乘,以下數字可為佐證:
 ke ci da ŋa (25) = 20(ke)*1(ci) + 5(ŋa)
 ke sum da cuɖu (76) = 20(ke)*3(sum) + 16(cuɖu)
 ke ʑi da gu (89) = 20(ke)*4(ʑi) + 9(gu)
 ke ceŋa (300) = 20(ke)*15(ceŋa)
4) 表二的第(1)式 cusum + ke pɟe-da ʑi = ɟasum,已知 ɟasum 為 83,cusum 為 13,則 ke pɟe-da ʑi 為 70,再結合 ke pɟe-da ɲi (30),可知分別為 20*(4-0.5) 及 20*(2-0.5),則 pɟe-da 應指後面數字減去 0.5
5) 同理,ke ko-da sum 為 55,已知 ke 為 20 則 ko-da sum = 55/20 = 2.75,又 sum 為 3,則 ko-da 應指後面數字減去 0.25
6) 據表二第(3)式「 ɲiɕu ci da ke sum da gu = (ŋapcu × gu) + cygu」,等號右邊可知為「(50*9) + 19」,結果為 469,則:
 ɲiɕu ci da ke sum da gu = 469
 ɲiɕu ci da ke sum = 460
 ɲiɕu ci = 400
 ɲiɕu = 400
7) 表二第(6)式「(ɲiɕu ko-da sum × pɟe) + ke pɟe-da sum = ɖukɟa」,將已知代入,則:
 (400*(3-0.25) * pɟe) + 20*(3-0.5) = 600
 1100*pɟe + 50 = 600
 1100*pɟe = 550
 pɟe = 0.5
8) 表二第(5)式「(ɲi × ko) + pɟe = ɲi」,將已知代入,則:
 (2*ko) + 0.5 = 2
 2*ko = 1.5
 ko = 0.75
9) 表二第(4)式「 ɲiɕu pɟe-da ɲi + ke pɟe-da ɖu = ŋapɟa + ɲiɟa cutãm」,等號左側可知為「400*(2-0.5) + 20*(6-0.5)」,結果為 710,則:
 710 = ŋapɟa + ɲiɟa cutãm
 210 = ɲiɟa cutãm
 cutãm = 10(B系統)

試答:
(a)
X 見於表二第(8)式「ɲi × ɲiɕu ci da ke cutãm da gu = ( X × ɲiɕu) + copge」,將已知代入,則:
 2 * (400+20*10+9) = (X*20) + 18
 2 * 609 = (X*20) + 18
 1218 = (X*20) + 18
 X*20 = 1200
 X = 60 = ɖukcu(參考 ɖukɟa (600))

Y 見於表二第(9)式「Y + ke ci da ʑi = ɟaɖu」,將已知代入,則:
 Y + 24 = 86
 Y = 62 = ke sum da ɲi

Z 見於表二第(10)式「Z + ke ko-da ɖu = dynɟa + sumɟa」,將已知代入,則:
 Z + 20*(6-0.25) = 700 + 300
 Z + 115 = 1000
 Z = 885 = ɲiɕu ɲi da ke ʑi da ŋa

(b)
1) cusum + ke pɟe-da ʑi = ɟasum
 13 + 20*(4-0.5) = 83
 13 + 70 = 83
2) ɲiɕu ɲi = ɲiɕu × ʑipcu
 400*2 = 20 * 40(按:右側 ɲiɕu 似為 ɲicu 之誤?)
 800 = 20 * 40
3) ɲiɕu ci da ke sum da gu = (ŋapcu × gu) + cygu
 400*1 + 20*3 + 9 = (50 * 9) + 19
 469 = (50 * 9) + 19
4) ɲiɕu pɟe-da ɲi + ke pɟe-da ɖu = ŋapɟa + ɲiɟa cutãm
 400*(2-0.5) + 20*(6-0.5) = 500 + 210
 600 + 110 = 500 + 210
5) (ɲi × ko) + pɟe = ɲi
 (2 * 0.75) + 0.5 = 2
6) (ɲiɕu ko-da sum × pɟe) + ke pɟe-da sum = ɖukɟa
 (400*(3-0.25) * 0.5) + 20*(3-0.5) = 600
 (1100 * 0.5) + 50 = 600
7) ɲiɕu ci da ke cuɖu da cuɖu = (ɟaʑi × ʑi) + ʑipɟa
 400 + 20*16 + 16 = (84 * 4) + 400
 736 = (84 * 4) + 400
8) ɲi × ɲiɕu ci da ke cutãm da gu = ( X × ɲiɕu) + copge
 2 * (400+20*10+9) = (60 * 20) + 18(按:右側 ɲiɕu 似為 ɲicu 之誤?)
 2 * 609 = (60 * 20) + 18
9) Y + ke ci da ʑi = ɟaɖu
 62 + 20+4 = 86
 62 + 24 = 86
10) Z + ke ko-da ɖu = dynɟa + sumɟa
 885 + 20*(6-0.25) = 700 + 300
 885 + 115 = 700 + 300

(c)
75
A系統:
已知:
 ke pɟe-da ɲi (30=40-10)、
 ke ko-da sum (55=60-5)、
 ke pɟe-da ʑi (70=80-10)、
 ke pɟe-da ɖu (110=120-10)、
 ke pɟe-da sum (50=60-10)、
 ke ko-da ɖu (115=120-5)
由以上數字可知,由於 ke 與 pɟe-da 及 ko-da 相組合的特性,20 倍數減去 10 或 5 的數字,皆使用「ke pɟe-da ...」或「ke ko-da ...」來表示。
則 75 = 80 - 5 = 20*(4-0.25),即 ke ko-da ʑi
B系統:參考 dønɖu (76),則 75 應為 dønŋa

570
A系統:百位數為單數,參考 ɲiɕu ci da ke cuɖu da cuɖu (736) 為 400+20*16+16,則 570 應作 400 + 20*(9-0.5),即 ɲiɕu ci da ke pɟe-da gu
B系統:參考 ɲiɟa cutãm (210),則 570 應為 500 與 70 並列,即 ŋaɟa dyncu

喬治亞語 基礎句子

გამარჯობა
ㄍㄚ-ㄇㄚㄦ-ㄐㄛˋㄅㄚ˙
你好。

ნახვამდის
ㄋㄚㄏ-万ㄚㄇ-ㄉㄧㄙ
(正式)再見。

კარგად
ㄎㄚㄦˊㄍㄚㄉˇ
(非正式)掰掰。

თუ შეიძლება
ㄊㄨ ㄕㄟㄗˋㄌㄝㄅㄚ˙
請。

გმადლობთ
ㄍㄇㄚㄉ ㄌㄛㄅㄊ
(正式)謝謝。

მადლობა
ㄇㄚㄉ ㄌㄛㄅㄚ
(非正式)謝謝。

არა
ㄚㄦㄚ˙
不、不是。

დიახ
ㄉㄧ-ㄚㄏˋ
(正式)是。

კი
ㄍㄧˋ
(非正式)是。

გაუმარჯოს
ㄍㄠ ㄇㄚㄦ-ㄐㄛㄙˋ
乾杯!

ბოდიში
ㄅㄛㄉㄧㄕㄧˇ
對不起。

უკაცრავად
ㄨ ㄍㄚㄘ-ㄦㄚ 万ㄚㄉˇ
不好意思。

ანგარიში,თუ შეიძლება
ㄢ-ㄍㄚ-ㄦㄧ ㄕㄧ˙,ㄊㄨ ㄕㄟㄗˋㄌㄝㄅㄚ˙
埋單!請結帳!

რა გქვიათ?
ㄦㄚ ㄍㄎ万ㄧㄚㄊ
(正式)你叫甚麼名字?

მე მქვია …
ㄇㄝ ㄇㄎ万ㄧㄚ
我的名字是……。

არ ვიცი
ㄚㄦ 万ㄧㄘㄧ
我不知道。

滿文近義詞辨 索引

- hoton, hecen
- ne, te
- yooni, gubci, yaya
- sirdan, niru
- wajimbi, wacihiyambi
- ubaliyambi, kūbulimbi, halambi, gūwaliyambi
- ala, tala, bigan
- saisa, baksi, bithei niyalma
- golombi, sesulambi, gūwacihiyalambi ; gelembi, olhombi, sengguwembi

golombi、sesulambi;gelembi、olhombi

golombi(驚)
《增訂清文鑑》:holkonde gelere be, golombi sembi.

sesulambi(驚訝)
《增訂清文鑑》:golofi dolo tar seme oho be, sesulambi sembi.

gūwacihiyalambi(吃驚)
《增訂清文鑑》:gaitai golofi dokdorilara be, gūwacihiyalambi sembi.

dokdorilaha
《增訂清文鑑》:uthai dokdolaha sere gisun.(=dokdolaha)

dokdolaha(嚇一跳)
《增訂清文鑑》:gūwacihiyalafi beye emgeri aššaha be, dokdolaha sembi.(吃驚身體一動。)




olhombi(畏懼)
《增訂清文鑑》:dolori sengguwere be, olhombi sembi.

gelembi(怕)
《增訂清文鑑》:olhoro sengguwere be, gelembi sembi.

sengguwembi(懼)
《增訂清文鑑》:gūnin de gelere be, sengguwembi sembi.

saisa、baksi、bithei niyalma

不知「學者」該用何字,可能的有 saisa、baksi、tacire urse。

saisa(漢譯作「賢者」)
《增訂清文鑑》:tacin yabun sain niyalma be, saisa sembi.(學問、德行好的人。)

baksi(漢譯作「儒」)
《增訂清文鑑》:bithe bahanara niyalma be, baksi sembi.(會書懂書的人。)

bithei niyalma(漢譯作「文人」,又有譯作「書生」者)
《增訂清文鑑》:bithe taciha niyalma be, bithei niyalma sembi.(學書的人。)

ala、tala、bigan

ala(漢譯作「平矮山」)
《增訂清文鑑》:fangkala necin alin be, ala sembi.(矮平之山。)

tala(漢譯作「曠野」)
《增訂清文鑑》:bigan de jugūn bisirengge be, tala sembi.(有路之野。)

bigan(漢譯作「野」)
《增訂清文鑑》:onco šehun ba be, bigan sembi.(寬敞之地。)

ubaliyambi、kūbulimbi、halambi、gūwaliyambi

ubaliyambi
  • 《清文鑑・卷十六・人部七・叛逆類》「更變」:gūnin mujilen halara gūwaliyara be, ubaliyambi sembi, geli yaya jaka forgošome kūbulire be, inu ubaliyambi sembi.
  • 《新滿漢大辭典》:翻(故使動形 ubaliyambumbi 意為「翻譯」)、翻個兒、傾覆;翻轉。如:cuwan ubaliyaka 船翻了。
  • 《新滿漢大辭典》:叛變
  • 《新滿漢大辭典》:變、變化、改變、變為(ome ubaliyambi)
kūbulimbi
  • 《清文鑑・卷八・武功部一・征伐類第三》「變動」:arbun be tuwame forgošome gamara, be kūbulimbi sembi.
  • 《清文鑑・卷十六・人部七・叛逆類》「變」:gūnin mujilen gūwaliyara be, kūbulimbi sembi.
  • 《清文鑑・卷十六・人部七・叛逆類》kūbulika「變了」:yaya jaka halafi da banin ci encu oho be, kūbulika sembi.
  • 《新滿漢大辭典》:變、變化、轉變、轉化、變卦
halambi
  • 《清文鑑・卷五・政部・輪班行走類》「更換」:idu hokoho niyalma i sirame idu gaire be, halambi sembi.
  • 《新滿漢大辭典》:換、更換。如:etuku halambi 換衣服。
  • 《新滿漢大辭典》:改正、改變、糾正
  • 《新滿漢大辭典》:輪流。如:halame afambi 輪流作戰。
gūwaliyambi
  • 《清文鑑・卷十六・人部七・叛逆類》「改變」:an ci aljara be, gūwaliyambi sembi.
  • 《清文鑑・卷十六・人部七・疼痛類第三》「發迷」:dolo waka ofi sarkū ojoro be, gūwaliyambi sembi.
  • 《新滿漢大辭典》:(不及物)變、改變。如:fiyan gūwaliyaka 臉色變了、變臉了。
  • 《新滿漢大辭典》:(食物)變壞、變味
  • 《新滿漢大辭典》:發昏、昏迷

《合璧教科書》中部分用例:
sahaliyan etuku be halame etume bederehe 易黑衣而歸
uthai etuku be gaifi halabufi 即取衣使易
urunakū halame tebumbi 家桑短小,經十餘年,「必更植之」
biyoo umiyaha heni majige mutume gūn halafi 蠶梢長而蛻(注:gūn halambi 換毛)
si terei jilgan be halame muteci 「汝能改其聲」,西方仍可居也
fe an kooli be ulhiyen ulhiyen i halafi 舊俗漸改
sy ma guwang tereci endebuku be halaha (司馬)光自是改過
mudan jun be halame obume 更為曲突
te udu halafi yabure golo ilibucibe 近雖改設行省
udu endebuku be halame beye icemleki sehe seme 雖欲改過自新
ainu inu halame ilhai yafan oburakū ni 盍亦改為花園乎
julgei doro be halaci 「易古之道」,不可
lu de fe tacihiyan be halame meitefi 路德改革舊教

duin forgon kūbulirakū 蒼翠之色,「四時不變」
emu jaka bime ilan kūbuliburengge inu kai 是一物而三變也
šahūrun be ucaraci sukdun be kūbulibume eyen obume 遇冷則氣變為流
julgei tacihiyan be kūbulime, 「變古之教」,易古之道,不可
kūbuliburakū oci ojorakūngge kai. 不可以不變者也

biyoo umiyaha i cerguwe teni ubaliyafi 蠶子始孵化
ubaliyafi biyoo yong ome 化為蛹
ubaliyaha sukdun wesihun mukdefi 地上之水,為日汽所薰蒸,「化汽上升」
ere muke halhūn bime ubaliyaha sukdun inu sefi 此水熱而化汽也
muke fuyefi sukdun ubaliyaci 水沸化汽
muke be ubaliyame obufi 有冰一塊,以火煮之,「化為水」