出師表

摘自中華書局《古文觀止》

　　臣亮言，先帝創業未半，而中道崩殂【殂音ㄘㄨˊcú，往死】。今天下三分，益州疲敝，此誠危急存亡之秋也。然侍衞之臣，不懈於內，忠志之士，忘身於外者，蓋追先帝之殊遇，欲報之於陛下也。誠宜開張聖聽，以光先帝遺德，恢宏志士之氣，不宜妄自菲薄，引喻失義，以塞忠諫之路也。宮中府中，俱為一體，陟罰臧否【ㄓˋㄈㄚˊㄗㄤ ㄆㄧˇzhì fá zāng pǐ，陟指進用，罰指懲治，臧為善，否為惡，陟罰臧否即指賞善罰惡】，不宜異同。若有作姦犯科，及為忠善者，宜付有司，論其刑賞，以昭陛下平明之治，不宜偏私，使內外異法也。

　　侍中侍郎郭攸之、費禕【禕音ㄧyī】、蕫允等，此皆良實，志慮忠純，是以先帝簡拔以遺陛下，愚以為宮中之事，事無大小，悉以咨之，然後施行，必能裨補闕漏【裨音ㄅㄧˋbì，即補】，有所廣益。將軍向寵，性行淑均，曉暢軍事，試用於昔日，先帝稱之曰能，是以衆議舉寵以為督，愚以為營中之事，事無大小，悉以咨之，必能使行陣和穆，優劣得所也。

　　親賢臣，遠小人【此處「遠」作動詞解，讀去聲ㄩㄢˋyuàn，遠離】，此先漢所以興隆也【先漢即西漢，亦作前漢】。親小人，遠賢臣，此後漢所以傾頹也【後漢即東漢】。先帝在時，每與臣論此事，未嘗不歎息痛恨於桓靈也。侍中尚書【陳震】、長史【張裔】、參軍【蔣琬】，此悉貞亮死節之臣也。願陛下親之信之，則漢室之隆，可計日而待也。

　　臣本布衣，躬耕於南陽，苟全性命於亂世，不求聞達於諸侯【此處「聞」作名詞解，讀去聲ㄨㄣˋwèn，指名聲】，先帝不以臣卑鄙，猥自枉屈【猥音ㄨㄟˇwěi，鄙陋，在此作動詞解，猥自即鄙陋自己。枉屈指屈尊。】，三顧臣於草廬之中，諮臣以當世之事，由是感激，遂許先帝以驅馳。後值傾覆，受任於敗軍之際，奉命於危難之間，爾來二十有一年矣。先帝知臣謹慎，故臨崩寄臣以大事也。受命以來，夙夜憂歎，恐託付不效，以傷先帝之明，故五月渡瀘【瀘水約指今四川雲南境內之金沙江。此指建興三年諸葛亮南征】，深入不毛，今南方已定，兵甲已足，當獎帥三軍，北定中原，庶竭駑鈍【庶即庶幾，意為或可。駑指劣，鈍指質魯。庶竭駑鈍，指或可竭盡緜薄之力】，攘除姦凶，興復漢室，還於舊都。此臣之所以報先帝，而忠陛下之職分也。至於斟酌損益，進盡忠言，則攸之、禕、允之任也。願陛下託臣以討賊興復之效，不效則治臣之罪，以告先帝之靈。若無興德之言，則責攸之、禕、允之咎，以彰其慢。陛下亦宜自謀，以咨諏善道【諏音ㄗㄡzōu，指問事】，察納人言，深追先帝遺詔。臣不勝受恩感激，今當遠離，臨表涕泣，不知所云。

通字版

chut sri biao

djen liaq qien, sien dey traq qiep vuy bonn, er dyung dhaw beng dzu, cim tien heah sam fen, iec jeu bhi bhey, tsii djaeng qui cip dzun vang ji tsieu yee. ran zhih wey ji djen but heay yu nuy, dyung jih ji zrii vaq shen yu quay jee, cay dyui sien dey ji zhu qiuh, youc baw ji yu bhee heah yee. djaeng qi kai dyang shaeq tieng, yii cuang sien dey yi dec, xuei hueng jih zrii ji kih, but qi vaq dzih fue bhoc, yiin yuh shit qih, yii sec dyung ceann ji luh yee.

ciung dyung fuu dyung, ciu wui it tee, dyc fvat zang bii, but qi yih dhung, roc yeo zoc cean fvaam ko gip wui dyung zhaan jee, qi fuh yeo si, lunn gi hieng shag, yii jau bhee heah bhieng ming ji dhyih, but qi pien si, srii nuy quay yih fap yee.

zhih dyung, zhih lang cuoc ieu ji, fuy i, dug yuun deg, tsii ceai liang zhit, jih liuh dyung zhun, zh yii sien dey ceaan bhat yii yi bhee heah ： qiu yii wui ciung dyung ji zrih, zrih vu dhah siao, sit yii zi ji, ran hew shi haeng, bit neng bui buu kiuet lew, yeo soo cuag iec. ziang ciun xiaq tyog, sieq haeq zhuc ciun, xiao tyaq ciun zrih, shih yoq yu siec rit, sien dey cheng ji yuet neng, zh yii juq qih ciuu tyog yii wui douc. qiu yii wui yeng dyung ji zrih, zrih vu dhah siao, sit yii zi ji, bit neng srii haeng dhyenn huo miuc, ieu liuet dec soo yee.

tsin hien djen, yuann siao ren, tsii sien xonn soo yii xing liung yee, tsin siao ren, yuann hien djen, tsii hew xonn soo yii kiueng dhui yee.sien dey dzae zhi, muee yuu djen lunn tsii zrih, vuy djang but tann sic tuq henn yu huon, lieng yee. zhih dyung, zhaq shu, dhyang srii, tsom ciun, tsii sit dyeng liaq sii ziet ji djen yee, qiuann bhee heah tsin ji, sinn ji, zec xonn shit ji liung, koo cey rit er dhae yee.

djen been buh i, ciung caeng yu nom yang, ceo dziuan sieq mieq yu lonn shey, but gieu venn dhat yu ju heu.sien dey but yii djen bui bii, uee dzih uag kiut, sam cuh djen yu tsao liu ji dyung, zi djen yii dang shey ji zrih, yeu zh coom ciec, szuy xiuu sien dey yii kiu dhyi. hew dhyc kiueng fuc, zheo remm yu bhay ciun ji zey, fvog mieq yu qui nann ji cean, eer lai err zhip yeo it nien yii. sien dey dyi djen ciin zhenn, cuh lim beng cih djen yii dhah zrih yee. zheo mieq yii lai, siuc yeh ieu tann, kog toc fuh but heaw, yii shang sien dey ji ming, cuh quu qiuet dhuh Lu, shem rup but mau. cim nom fang yii dhieq, bieng ceap yii zuc, dang ziag sruay sam ciun, bec dhieq dyung qiuan, shuh giet nu dhunn, rag dhyu cean xiong, xing fvuc xonn shit, huan yu giew du, tsii djen ji soo yii baw sien dey er dyung bhee heah ji jic fvenn yee. jih yu jem joc suun iec, zinn dziin dyung qien, zec ieu ji, i, yuun ji remm yee. qiuann bhee heah toc djen yii tao dzec xing fvuc ji heaw, but heaw, zec dhyih djen ji dzue, yii caw sien dey ji lieng, roc vu xing dec ji qien, zec draec ieu ji, i, yuun ji gieo, yii jang gi mann. bhee heah yec qi dzih meu, yii zi ziu zhaan dhaw, trat nap ren qien, shem dyui sien dey yi jaw. djen but sheng zheo en coom ciec. cim dang yuaan li, lim biao tey kip, but dyi soo yun.