摘自中華書局《古文觀止》
臣亮言，先帝創業未半，而中道崩殂【殂音ㄘㄨˊcú，往死】。今天下三分，益州疲敝，此誠危急存亡之秋也。然侍衞之臣，不懈於內，忠志之士，忘身於外者，蓋追先帝之殊遇，欲報之於陛下也。誠宜開張聖聽，以光先帝遺德，恢宏志士之氣，不宜妄自菲薄，引喻失義，以塞忠諫之路也。宮中府中，俱為一體，陟罰臧否【ㄓˋㄈㄚˊㄗㄤ ㄆㄧˇzhì fá zāng pǐ，陟指進用，罰指懲治，臧為善，否為惡，陟罰臧否即指賞善罰惡】，不宜異同。若有作姦犯科，及為忠善者，宜付有司，論其刑賞，以昭陛下平明之治，不宜偏私，使內外異法也。
侍中侍郎郭攸之、費禕【禕音ㄧyī】、蕫允等，此皆良實，志慮忠純，是以先帝簡拔以遺陛下，愚以為宮中之事，事無大小，悉以咨之，然後施行，必能裨補闕漏【裨音ㄅㄧˋbì，即補】，有所廣益。將軍向寵，性行淑均，曉暢軍事，試用於昔日，先帝稱之曰能，是以衆議舉寵以為督，愚以為營中之事，事無大小，悉以咨之，必能使行陣和穆，優劣得所也。
親賢臣，遠小人【此處「遠」作動詞解，讀去聲ㄩㄢˋyuàn，遠離】，此先漢所以興隆也【先漢即西漢，亦作前漢】。親小人，遠賢臣，此後漢所以傾頹也【後漢即東漢】。先帝在時，每與臣論此事，未嘗不歎息痛恨於桓靈也。侍中尚書【陳震】、長史【張裔】、參軍【蔣琬】，此悉貞亮死節之臣也。願陛下親之信之，則漢室之隆，可計日而待也。
臣本布衣，躬耕於南陽，苟全性命於亂世，不求聞達於諸侯【此處「聞」作名詞解，讀去聲ㄨㄣˋwèn，指名聲】，先帝不以臣卑鄙，猥自枉屈【猥音ㄨㄟˇwěi，鄙陋，在此作動詞解，猥自即鄙陋自己。枉屈指屈尊。】，三顧臣於草廬之中，諮臣以當世之事，由是感激，遂許先帝以驅馳。後值傾覆，受任於敗軍之際，奉命於危難之間，爾來二十有一年矣。先帝知臣謹慎，故臨崩寄臣以大事也。受命以來，夙夜憂歎，恐託付不效，以傷先帝之明，故五月渡瀘【瀘水約指今四川雲南境內之金沙江。此指建興三年諸葛亮南征】，深入不毛，今南方已定，兵甲已足，當獎帥三軍，北定中原，庶竭駑鈍【庶即庶幾，意為或可。駑指劣，鈍指質魯。庶竭駑鈍，指或可竭盡緜薄之力】，攘除姦凶，興復漢室，還於舊都。此臣之所以報先帝，而忠陛下之職分也。至於斟酌損益，進盡忠言，則攸之、禕、允之任也。願陛下託臣以討賊興復之效，不效則治臣之罪，以告先帝之靈。若無興德之言，則責攸之、禕、允之咎，以彰其慢。陛下亦宜自謀，以咨諏善道【諏音ㄗㄡzōu，指問事】，察納人言，深追先帝遺詔。臣不勝受恩感激，今當遠離，臨表涕泣，不知所云。
滿文版，摘自滿文版《三國演義》（滿文名三國志，ilan gurun i bithe）
cooha tucire biyoo bithe
nenehe han fukjin doro ilibume dulin ojoro onggolo, aldasi beye urihe
te abkai fejergi ilan ubu ohobi, I JEO i ba wasifi mohohobi,
ere yargiyan i taksire gukure olhocuka ucuri kai.
hanciki ambasa dorgi weile be heolederakū,
tondo mujilengge saisa beye be tulergi de waliyarangge,
gemu nenehe han i gosiha kesi be amcame han de karu baili isiburangge kai.
han enduringge genggiyen be neifi,
nenehe han i werihe erdemu be eldembume
mujilengge mergesei gūnin be neime amba obuci acambi.
beye be gocifi nememe jurgan be ufarabume tondoi tafulara be sici ojorakū,
gung ni dorgi han yamun i dorgi ambasa sain be wesimbure,
ehe be weile ararangge encu oci ojorakū.
aikabade fafun be dabara jalingga koimali bicibe tondo sain bicibe,
io sy hafan de benefi šangnabume weile arabume,
han i necin neigen dasan be sabubuci acambi.
cisui haršame dorgi tulergi dasan be encu obuci ojorakū.
sy dzung, sy lang hafan G'O IO DZI, FUI WEI, DUNG YUN se,
gemu akdun jingji gūnin bodogon tondo sijirhūn ambasa,
nenehe han i sonjome wesimbufi han de werihe urse,
gung ni dorgi amba ajige weile be emgi hebešefi amala selgiyeme yabubuha de
urunakū eden ekiyehun be niyecebufi ambula tusa ombi.
jiyanggiyūn, SIYANG TS'UNG banin yabun nemeyen nesuken,
coohai weile be ambula ulhimbi,
nenehe han cendeme baitalafi mutembi seme maktame hendumbihe seme
geren hebešefi SIYANG TS'UNG be dudu obuhabi,
ing ni dorgi amba ajige weile be yooni hebešehede,
urunakū cooha be hūwaliyasun obume, sain ehe be teisu acabume,
saisa be hanci, buya niyalma be aldangga obume mutembi.
nenehe HAN gurun saisa be hanci, buya niyalma be aldangga ofi mukdekebi.
amaga HAN gurun, buya niyalma be hanci saisa be aldangga ofi wasikabi.
nenehe han i bisire fonde, mini emgi ere weile be leolehe deri
HŪWANDI, LINGDI han i jalin gasame sejilerakūngge akū bihe.
sy dzung, šangšu jang sy, ts'an jiyūn ese gemu akdun jingji jurgangga amban,
han akdafi afabuha de HAN gurun i doro mukderengge goidarakū kai.
bi dade boso etuku etufi NAN YANG ni bade usin weileme,
facuhūn jalan de ergen tuwakiyame tehede,
goloi beise be donjikini sakini seme gūnihakū bihe.
nenehe han mimbe fusihūn ehe serakū,
ini beye be fusihūn obufi elben i boo ci ilan jergi solifi gajifi
jalan i weile be fonjire jakade,
tuttu kesi be gūnime nenehe han de hūsun buki seme gisun aljaha.
amala gukure efujere forgon be ucarafi,
cooha gidabuha ucuri tušan be bufi joboro suilara de hese be afabufi
orin emu aniya oho,
nenehe han mini ginggun olhoba be safi,
tuttu urire de amba weile be afabuha.
hese be aliha ci ebsi inenggi dobori akū jobome gūnime, afabuha babe sartaburahū.
nenehe han i genggiyen be efulerahū seme
tuttu ofi sunja biya de LU SUI bira be doofi,
orho banjirakū bade šumin dosifi julergi babe toktobuha.
te cooha geren oho, agūra yongkiyaha ucuri,
mini lata moyo hūsun be wacihiyame,
amba cooha gaifi amargi DZUNG YUWAN i babe toktobume genefi,
jalingga koimali be geterembufi,
han i doro be dahūme mukdembufi, fe du hecen be gaifi,
nenehe han de baili isibume, han de tondo be akūmburengge mini tušan,
ekiyeniyere nonggire be hebešere, tondo gisun be wacihiyame aliburengge,
G'O IO DZI, FEI WEI, DUNG YUN sei jurgan,
ainara han hūlha be dailara, HAN gurun be dahūme muktembure be minde afabu.
muterakū oci weile arafi, nenehe han i enduri fayangga de ala.
G'O IO DZI, FEI WEI, DUNG YUN se de waka ba bici,
weile arafi heolen be algimbu.
han inu bodome sain doro be baime tusangga gisun be gaime,
nenehe han i werihe joo bithe de acabuci,
bi kesi be alime gaici urgunjeme wajirakū ombi.
te bi fakcafi goro geneme ofi, songgome biyoo bithe wesimbuhe sehebi.
沒有留言:
張貼留言