轉寫自九二版錫伯文小學語文第六冊（新疆錫伯語言學會）jan tiyan io
(109-1) jan tiyan io oci musei gurun i [[colgorome|超群]] tucike gurun be hairara gung ceng (109-2) ši inu, beijing deri jang jiya keo siden ere emu jalan selei jugūn be, šuwe neneme (109-3) uthai terei [[jafatame|約束、主持]] icihiyara fejile arame šanggabuhabi. ere oci ujui [[justan|條]] (109-4) wacihiyame musei gurun i weilen faksi erdemungge ursei [[bodomilefi|【錫】計劃]] weileme araha da beyengge (109-5) selei jugūn inu.
詹天佑是我國傑出的愛國工程師。從北京到張家口這條鐵路，最早是在他的主持下修築成功的。這是第一條完全由我國的工程技術人員設計施工的鐵路幹線。
(109-6) beijing deri jang jiya keo siden selei jugūn juwe tanggū gungli golmin ofi, (109-7) hūwabei jai sibei be [[sirendubume|【錫】串連]] ishunde hafumbure oyonggo jugūn inu. tere erin (109-8) de, cing gurun dasan yamun ningge jugūn arara bodomin be teniken [[tileme|提]] tucibume saka, (109-9) ememu [[ejethen|【錫】帝國主義]] gurun boo ningge uthai tucime jifi [[kaktame|阻擋]] dalime, tese gemu ere emu (109-10) justan selei jugūn i arara toose be durime gaifi, geli emu [[okson|步]] i musei gurun i amargi (109-11) ubu be kadalame jafataki sembi. ejethen gurun ningge we geli wede [[anaburakū|推讓-不]], ere baita (110-1) de tutala goidame [[mekteme|打賭、【錫】比賽]] [[temšecibe|爭競-雖]] [[lashalame|斷、決斷、決定]] mutehekū. tese šuwe amala emu [[hacisu|【錫】條件]] be (110-2) tileme tucibuhebi. cing gurun dasa yamun ningge aika beyei gurun i gung ceng ši be baitalame (110-3) ere selei jugūn be arara oci, tese uthai jai [[geri|？？]] [[daljilame|？？？]] fonjirakū sehe. tesei (110-4) gūnin de [[eralingge|【錫】這樣子]] [[hafaraci|？？]], ere selei jugūn be uthai arara arga akū, [[šuwe šošohon|【錫】最後]] de (110-5) [[ineku|【錫】仍然]] tese be baime aisilabumbi seme gūniha bihe. damu ejethen gurun wacihiyame bodome (110-6) [[tašaraha|錯、出錯]], tere erinde jungg'o de emgeri beyei gung ceng ši bi ohobi, jan tiyan ioi uthai (110-7) tesei dorgi i emken inu.
從北京到張家口的鐵路長200公里，是聯結華北和西北的交通要道。當時，清朝政府剛提出修築的計劃，一些帝國主義國家就出來阻撓，他們都要爭奪這條鐵路的修築權，想進一步控制我國的北部。帝國主義者誰也不肯讓誰，事情爭持了好久得不到解決。他們最後提出一個條件∶清朝政府如果用本國的工程師來修築鐵路，他們就不再過問。他們以為這樣一要挾，鐵路就沒法子動工，最後還得求助於他們。帝國主義者完全想錯了，中國那時候已經有了自己的工程師，詹天佑就是他們中間的一個。
(110-8) emu minggan uyun tanggū sunjaci aniya, cing gurun dasan yamun ningge jan tiyan io be (110-9) uherileme kadalara gung ceng ši de tušanubufi, beijing deri jang jiya keo siden selei jugūn (110-10) be arakini sehe. ere mejige uladume tucike erinde, gubci gurun be gemu [[durgebuhebi|被震動]], geren (110-11) gemu gisurerengge, ere mudan teni muse emu angga sukdun be temšeme mutehe sehe. tuttu (110-12) bicibe ejethen gurun ningge erebe emu injecuke baita seme [[takabume|使認、【錫】介紹]], emu tulergi gurun i serkin (110-13) de [[fusihūšame|輕視]] gisurehengge "nan keo deri amasi selei jugūn be arame mutere jungg'o i (110-14) gung ceng ši kemuni jalan de [[tulfara|【錫】（嬰兒）出生]] unde" sehebi. dade nan keo deri amasi genere de (111-1) jioi yung guwan be dulefi ba da ling de isinara siden i ere emu justan jugūn yooni den (111-2) alin šumin holo ofi, [[haksan|險]] [[enggeleku|懸崖]] [[gūlakū|峭崖]] [[fiyeleku|陡壁]] inu umesi labdu. tese i takabure (111-3) de, erei gese mangga amba weilen be, tulergi gurun i gung ceng ši sehe seme gelhun akū (111-4) jakan i cendeme icihiyame muterakū bade, jungg'o i niyalma [[absi ocibe|【錫】無論如何]] inu šanggabume muterakū (111-5) sembi.
一九〇五年，清政府任命詹天佑為總工程師，修築從北京到張家口的鐵路。消息一傳出來，全國都轟動了，大家說這一回咱們可爭了一口氣。帝國主義者卻認為這是個笑話。有一家外國報紙輕蔑地說∶「能在南口以北修築鐵路的中國工程師還沒有出世呢。」原來從南口往北過居庸關到八達嶺，一路都是高山深澗，懸崖峭壁。他們認為這樣艱鉅的工程，各國著名的工程師也不敢輕易嘗試，至於中國人，是無論如何也完成不了的。
(111-6) jan tiyan io mangga deri gelerakū, inu [[basume|恥笑]] injereci [[olhorakū|畏懼-不]], [[kengse lasha|果斷]] i (111-7) [[tušanun|【錫】任務職責]] be alime gaifi, jugūn [[jijun|【錫】線]] be baicame [[miyalime|丈量]] deribuhe. aibide alin be neire, (111-8) aibide doohan [[cara|【錫】支起]], aibide haksan [[meifehe|山坡]] be sacime necin obume necihiyere, ya ba i [[mudalire|繞彎]] (111-9) kemun be halafi ajige obure jergi be gemu baicame miyalime, narhūn i kimcime bodombi. (111-10) jan tiyan io daruhai [[albasisa|【錫】當差工作人員]] be [[huwekiyembume|【錫】獎勵鼓勵]] gisureme: "musei [[weileran|【錫】工作]] be neneme urunakū narhūn (111-11) [[fisin|厚重、密]] arame, majige seme [[hūluri malari|馬馬虎虎]] oci ojorakū. 'amba muru', labdu [[calaburakū|差距-不]], (111-12) sere gisun be gungceng albasisai angga deri tucibuci acarakū" sehe. tere [[beye nikeneme|親自]] (111-13) tacisi jai weilesi sabe dahalabufi, temgetu [[siltan|旗杆桅杆]] be [[meihereme|扛]], hošonggo be miyalire tetun (111-14) be tukiyeme gaifi gūlakū fiyeleku de tafame babe toktobume nirugan be niruhabi. jasei (112-1) tule daruhai [[doksin|暴]] edun [[murandame(muradame?)|？？？]] suwayan [[yonggan|沙]] abkai jalu deyembi, [[heni|些須]] gūnin [[werišerakū|【錫】注意-不]] (112-2) oci uthai šumin holo de tuhere [[tuksicuke|可畏、【錫】危險]] de [[teisulembi|逢、遇見]]. jan tiyan io ai (112-3) hacin i mangga ehe be [[darakū|【錫】管-不]], deribun duben siden [[fakjilame|【錫】堅持]] [[bigan tala|【錫】原野]] de weilerambi. (112-4) inenggi šun de, tere alin de tafame, [[dabagan|山嶺]] be [[dabame|踰過跨越]], jugūn jijun be baicame (112-5) miyalimbi; dobori ome, tere uthai nimenggi dengjan i fejile nirugan nirume bodome arambi. (112-6) emu justan acanara jugūn jijun be baime bahara jalin, tere daruhai tesu ba i usin (112-7) irgese be solifi tese deri tacimbi. mangga de ucaraha de, tere daruhai gūnirengge: (112-8) ere serengge jungg'o i niyalma ini beyei aramaha(araha?) ujui justan selei jugūn, uttu (112-9) ofi urunakū sain i arame šanggabuci acambi. aika uttu waka oci, umai tere jergi (112-10) tulergi gurun i niyalma muse be basume injere teile waka, kemuni jungg'o gung ceng ši i (112-11) akdacungga [[mujin|志]] [[bijambi|折]] sembi.
詹天佑不怕困難，也不怕嘲笑，毅然接受了任務，馬上開始勘測線路。哪裏要開山，哪裏要架橋，哪裏要把陡坡鏟平，哪裏要把彎度改小，都要經過勘測，進行周密計算。詹天佑經常勉勵工作人員說∶「我們的工作首先要精密，不能有一點兒馬虎。」他親自帶着學生和工人，扛着標杆，背着經緯儀，在峭壁上定點，測繪。塞外常常狂風怒號，黃沙滿天，一不小心還有墜入深谷的危險。不管條件怎樣惡劣，詹天佑始終堅持在野外工作。白天，他攀山越嶺，勘測線路，晚上，他就在油燈下繪圖，計算。為了尋找一條合適的線路，他常常請教當地的農民。遇到困難，他總是想∶這是中國人自己修築的第一條鐵路，一定要把它修好；否則，不但惹外國人譏笑，還會使中國的工程師失掉信心。
(112-12) selei jugūn jaci labdu de alin be dulere turgunde, alin be [[fondolome|穿入穿透]] [[gūldun (112-13) jugūn|隧道]] be ararakū oci ojorakū, terei dolo jioi yung guwan furdan jai ba da ling (112-14) dabagan ere juwe ba i fondoloro gūldun jugūn i weilen jaci mangga. jioi yung guwan furdan (113-1) ba i alin de bime hada i wehe jiramin, jan tiyan io juwe ergideri sasa dulimbaci gūldun (113-2) fondoloro arga baitalara be toktobuha. alin ninggui šeri muke wasihūn [[singgeme|滲]] eyeme (113-3) ofi, gūldun jugūn i dolo daruhai [[lifahan|爛泥]] muke [[jalumbi|滿盈]]. weileran bade muke gocire (113-4) [[šunggitun|【錫】機器]] akū ofi, jan tiyan io ini beye [[turulame|倡率、【錫】帶頭]] [[damjan|扁擔]] i [[damjalame|挑]] muke be waliyambi. (113-5) tere daruhai weilesisai emgi embade jeme embade dedume, weilen i baderi [[aljarakū|離開-不]]. ba (113-6) da ling i gūldun jugūn emu minggan emu tanggū miyeter funceme golmin ofi, jioi yung (113-7) guwan furdan gūldun jugūn i ilan ubu bihebi. tere [[sengge|長者]] weilesisai emgi hebešefi, dulimbaderi (113-8) fondolome dosire arga baitalara be toktobuhabi. uthai [[alin foron|【錫】山頂]] deri wasihūn (113-9) [[tondokon|【錫】筆直、直直]] [[hūcin|井]] [[fetefi|挖]] jai meimeni juwe ergici fondolome neimbi. [[erali|這樣]] oho turgunde, (113-10) utala weilen ba ningge sasa weileme deribuhe ofi, weilen i bilgan be gese hontoho (113-11) [[ikūbuhabi|【錫】減少]].
鐵路要經過很多高山，不得不開鑿隧道，其中數居庸關和八達嶺兩個隧道的工程最艱鉅。居庸關山勢高，岩層厚，詹天佑決定採用從兩端同時向中間鑿進的辦法。山頂的泉水往下滲，隧道裏滿是泥漿。工地上沒有抽水機，詹天佑就帶頭挑着水桶去排水。他常常跟工人們同吃同住，不離開工地。八達嶺隧道長一千一百多米，有居庸關隧道的三倍長。他跟老工人一起商量，決定採用中部鑿井法。先從山頂往下打一口豎井，再分別向兩頭開鑿，兩頭也同時施工，把工期縮短了一半。
(113-12) selei jugūn cing lung ciyoo doohan i hancirame babe dulere erinde, alin [[piyalangdzi|【錫】慢坡]] (113-13) jaci den [[kakcin|？？]] ofi, tuwai sejen eralingge den kakcin piyalangdzi be adarame tafame mutembini? (113-14) jan tiyan io alin i arbun de acabume emu hacin nikan hergen i "žen" sere hergen durungge (114-1) jugūn jijun be bodomileme tucibuhebi. amargi ci genere (114-2) tuwai sejen nan keo de isiname uthai juwe (114-3) tuwai sejen uju be baitalambi, emken juleri [[ušame|拉、拖]], (114-4) emken amargici [[anambi|推]]. cing lung ciyoo doohan be (114-5) duleme, tuwai sejen wargi amargi baru yabumbi, "žen" (114-6) sere hergen durungge jugūn jijun i dendebuhe angga (114-7) be duleme uthai [[forgošofi|調轉調用]], daci anara tuwai sejen (114-8) uju julesi ušame, daci ušara tuwai sejen uju (114-9) amala aname, tuwai sejen bederefi dergi amargi baru (114-10) yabumbi. uttu oho manggi, tuwai sejen alin de (114-11) tafarangge uthai labdu ja ohobi.
鐵路經過青龍橋附近，坡度特別大。火車怎麼才能爬上這樣的陡坡呢？詹天佑順着山勢，設計了一種「人」字形線路。北上的列車到了南口就用兩個火車頭，一個在前邊拉，一個在後邊推。過青龍橋，列車向東北前進，過了「人」字形線路的岔道口就倒過來，原先推的火車頭拉，原先拉的火車頭推，使列車折向西北前進。這樣一來，火車上山就容易得多了。
(114-12) ere emu justan selei jugūn duin aniya oho (114-13) akū uthai gubci jijun i weilen be wajibufi, da bodomin (114-14) deri juwe aniya erde ohobi. ere emu baita junggg'o (115-1) be weihukeleme tuwara ejethen gurun de emu hūsungge [[karu forin|【錫】回擊]] buhebi. ne muse tuwai (115-2) sejen de tefi ba da ling dabagan de genere oci, cing lung ciyoo sejen tatan be duleme, (115-3) uthai emu teišun i [[juraha|【錫】雕刻]] [[uren(ūren?)|像]] be sabumbi, tere uthai jan tiyan io inu. tutala labdu (115-4) jungg'o de sargašame jihe tulergi gurun i antaha sa, jan tiyan io i [[werime|存留]] buhe [[horonggo (115-5) ambalinggū|【錫】偉大]] weilen be sabume, gemu [[saišame|誇獎]] ferguweme nakarakū.
這條鐵路不滿四年就全線竣工了，比原來的計劃提早兩年。這件事給了藐視中國的帝國主義者一個有力的回擊。今天，我們乘火車去八達嶺，過青龍橋車站，可以看到一座銅像，就是詹天佑。許多到中國來遊覽的外賓，看到詹天佑留下的偉大工程，都讚歎不已。
沒有留言:
張貼留言