juwan jakūci kicen, lefu be ucararangge

juwan jakūci kicen

kicen i šu

lefu be ucararangge

juwe niyalma sasa alin i dolo sarašarade gaitai amba lefu be ucarafi, terei emu ekšeme moo de tafafi, abdaha i beye be daliha, terei emu moo be amcatame jabduhakū, gala saniyafi【伸、展】 daki seme baire de, moo de tafahangge tuwašarakū bime, lefu i jihengge ele hanci ofi, uthai orhoi dolo cirgashūn【僵硬】 dedufi, holtome bucere arbun araha. lefu ini beyebe gemu wangkiyame akūnara【遍及周到】 de, tere niyalma sukdun be cirgabume【閉氣】 bucehe giran i adali deduhe. lefu bucehe niyalma be sorome【忌諱】 ofi, goidafi uthai genehe. moo de tafahangge lefu emgeri goromiha be sabufi, elhe nuhan【從容】 i wasifi, injeme gisureme hendume, lefu agu i šan de šušunggiyame【耳邊低語】 ai gisun hendumbihe sehe. tere niyalma jabume, lefu minde alahangge, gucu be sonjoro de olhošoci acambi. yaya elhe sebjen i fonde ishunde hailame[hairame?], jobocun suilacun【勞苦】 i fonde ishunde ashūrengge be emgi guculeci ojorakū sembi.

---

gargata gisutun i iletun
（p180 略）

---

gisun i kooli

一、gebsun i icihin (4) hartungga - baitalangga icihin, icihin i aisilasun -i (ni)

"-i (ni)" be gebsun, orolosun, gebsun baningge gisutun i baksan i amala baitalahade hartungga - baitalangga icihin ombi. cike i dolo meimeni toktohosun【定語】 embici niyecesun ombi.

例 (1) jobocun suilacun i fonde ishunde ashūrengge be emgi guculeci ojorakū.
例 (2) abdaha i beye be dalimbi.
例 (3) bithei niyalma cang lin【常林】 gin ling【金陵】 ni bade simneme genembi.

icihin aisilasun -i (ni) gisutun i emgi acalara kooli oci, -ng i uncehen hetehe gisutun i fejile "ni" be baitalambi; -n i uncehen hetehe gisutun i fejile "-i" be baitalame, /ni/ seme hūlambi; gūwa bade gemu "-i" be baitalame /i/ seme hūlambi.

dahali【附】: gebsun i icihin kūbulire iletun
（p185 略）

二、ilhisun i hacin duwali jai acushūn【和諧】

1. manju gisun i ilhisun be fejergi ninggun hacin obume dendeci ombi:

eringge ilhisun:
te, jing, teni, uthai

kemungge ilhisun:
umesi, nokai, mujakū, ten, jaci, ele

kūwaragangga ilhisun:
gemu, yooni, teile, damu

cashūngga ilhisun:
akū, waka, ume

geringge ilhisun:
jai, geli, dasame, nurhūme, dahūme

arbungge ilhisun:
urunakū, toktofi, urui, cohome, elemangga

2. manju gisun i ilhisun de fejergi acushūn bi:

a. an jergi ilhisun damu aššasun, aššangge gebsun jai arbusun be miyamimbi, komso ton i ilhisun (tebici jaka, saka) ci tulgiyen, gemu miyamibure gisutun i juleri sindambi.

例 (1) moo de tafahangge lefu emgeri goromiha be sabufi, elhe nuhan i wasiha.
例 (2) lefu i jihengge ele hanci ofi, uthai orhoi dolo cirgashūn dedufi, holtome bucere arbun araha.
例 (3) juwe ergi yooni efuleme kokirambi【損傷】.
例 (4) dergi ejen ūlet【厄魯特】 kalka【喀爾喀】 juwe gurun ishunde eherere be donjime jaka, uthai niyalma takūrafi acabure hesei bithe jafabufi unggihe.

b. cashūngga ilhisun gebsun, aššangge gebsun jai arbusun be miyamimbi, "ume" ci tulgiyen, an de gemu miyamibure gisutun i amala sindambi.

例 (1) siren【蔓、藤】 akū gargan akū
例 (2) hafan waka irgen waka
例 (3) sain waka
例 (4) amban bi cooha labdu de caliyan fayabure be sarkūngge waka.
例 (5) jalan i eitereme yaburengge komso akū.
例 (6) ume banuhūšara【懶惰】.

c. manju gisun i ememu ilhisun be dabkūrilame baitalafi, gisun mudan be etuhun obume baitalaci ombi.

例:
ulhiyen i, ulhiyen ulhiyen i
jai, jai jai
dahūn, dahūn dahūn i

d. manju gisun i ememu ilhisun aššasun ci kūbulime jihebi.

例:
toktombi, toktofi
wacihiyambi, wacihiyame
dahūmbi, dahūme

e. manju gisun i heni ton i ilhisun oci alhūdara be iletulere gisutun jai "seme" i acalaha durun ci šanggambi.

例:
lak seme, far seme, hing seme

三、manju gisun i cike i šanggasu jai gisun i jergi ilhi (2)

toktohosun: toktohosun oci gebsun jai orolosun be miyamime baitalafi, terei banin feten, arbun dursun jai hartungga jergi be getukelembi. toktohosun miyamibure gisun i juleri ilimbi, an i ucuri gebsun, arbusun, arbungga aššasun i orolombi.

例 (1) bi joo sefu i tacikū de bithe hūlambi.
例 (2) sain niyalma holtome gisurerakū.

torhomilasun【狀語】: torhomilasun oci aššasun jai arbusun be miyamime baitalafi, kemun, kūwaragan, erin jergi be iletulembi. oyonggo ilhisun, ilhisungge aššasun, arbusun be torhomilasun obume baitalambi. cashūngga ilhisun ci tulgiyen, an de miyamibure gisun i juleri sindambi.

例: niman teni ambula korsombi【愧恨】.

niyecesun: niyecesun oci alasun i baktambun【內容】 gūnirgan【意義】 jergi be niyeceme, aššan, yabun tuwakiyan i erin, ba, forohon jai arga jergi be iletulembi, an de alasun i juleri sindambi. niyecesun oci gebsun, orolosun, gebsun baningge gisutun i baksan jergi icihin aisilasun embici "seme" i emgi acalafi šanggambi.

例 (1) enduringge ejen hiyoošun i abkai fejergi be dasambi.
例 (2) ba na i urse gemu yūn tang【胤禟】 be uyuci wang seme hūlambi.

---

urebusu

一、manju gisun be nikarame ubaliyambu

foyoro i yafan i dalbade, ajige jui tefi bi, boo asuru yadahūn. foyoro urere fonde, yafan i niyalma inenggidari tanggū jiha i ajige jui be turifi foyoro be gurubure de, ajige jui umesi ginggun olhoba. terei tušan de kiceme, umai emu foyoro seme cisui gaihakū de yafan i niyalma saišafi baita be wajiha manggi urunakū udu foyoro be bumbihe.

二、nikan gisun be manjurame ubaliyambu

1. 我去趙齡銀家了。
2. 霸王之勇，張良之智。
3. 用嘴說，用眼看，用手指。
4. 小兒智取狐。
5. 那裏人不多。
6. 不許動！
7. 他不是佐領。
8. 寸金難買寸光陰。
9. 她的女兒很漂亮。
10. 趙平跑得極快。
11. 我們看見了無邊的大海。
12. 我們一定要努力學習。
13. 天氣漸漸冷了。

---

urebusu i jabun

一、李園之旁，有童子居焉，家貧甚。李熟時，園人日以百錢傭童子，令為採李。童子殊謹願，勤於其職，未嘗私取一李。園人嘉之，既畢事，必貽以數李。

二、
1. bi joo ling in i boode genehe.
2. ba wang ni baturu, jang liyang ni mergen.
3. anggai gisurembi, yasai tuwambi, galai jorimbi.
4. ajige jui dobi be arga i jafaha.
5. tuba de niyalma labdu akū.
6. ume aššara.
7. i nirui janggin waka.
8. jurhun aisin i jurhun elden silmen be udara de mangga.
9. terei sargan jui umesi saikan.
10. joo ping i feksirengge mujakū hūdun.
11. be jecen akū amba mederi be sabuha.
12. muse toktofi hūsutuleme tacimbi.
13. abkai sukdun ulhiyen i šahūrun oho.