juwan nadaci kicen
kicen i šu, gobi
gobi de sabdan【水點雨滴】 muke akū, jurhun【寸】 orho akū, emgeri hargašaci【仰望】
gemu yonggan【沙】, hūwai hūwai seme【+++茫茫】 mederi i adali. uthai sidende
orho moo fik banjire, šeri i sekiyen jolhome【湧出】 tucire ba bicibe
inu mederi i dolo i emhun tun i gese secina. gobi de ayan
edun labdu, terei jihede yonggan heteme【捲撩】 wehe deyeme, wesihun tugi i
dolo mukdefi, goroci hargašaci amba tura【柱】 i adali, gaitai
tuheci niyalma ujima be umbume【埋葬】 buribume【使蒙、被蒙住】, ukame jailaci【躲避迴避】 ojorakū.
terei sukdun fon, inenggi erinde fiyangkiyame[fiyakiyame?]【曝曬】 halhūn deijire【焚燒】 gese,
dobori dosici šahūrun cak seme【++寒冽】 an i ucuri ci encu. jalan i
umesi amba gobi, fei jeo jubki i amargi de bi, musei gurun
de oci monggo, sin giyang de inu bikai.
gargata gisutun i iletun
（p160 略）
gisun i kooli
一、gebsun i icihin (2) bisingge icihin, icihin i aisilasun "de"
"de" be gebsun, orolosun jai gebsun baningge gisutun i baksan i
amala baitalaci, uthai bisingge icihin ombi, cikei dolo niyecesun【補語】
obume baitalambi, "... de, ... dergide, ... erinde, ... bade" jergi
gūnigan bi.
例 (1) gobi inenggi erin de fiyangkiyame halhūn deijire gese.
例 (2) gobi de ayan edun labdu.
例 (3) amban bi emgeri tušan de isinjiha.
例 (4) ere han alin i jergi ba musei uriyanghai【烏梁海】 sede heni goicuka
ba akū.
bisingge icihin i icihin aisilasun de kemuni fejergi muten bi:
forohon【方向】 be iletulembi
例: ere bithe be sinde buki.
baitalaha (nikehe) agūra be iletulembi
例: usung nure omiha hūsun de munggan be tafaha.
二、gebsun i icihin (3) deringge - duibulengge icihin, icihin i aisilasun "ci, deri"
"ci" be gebsun, orolosun, aššangge gebsun jai gebsun baningge
gisutun i baksan i amala baitalahade, deringge - duibulengge icihin ombi,
cikei dolo niyecesun obume baitalambi.
例 (1) tere gemun hecen ci juraka.
例 (2) mini se sini se ci sunja se amba.
例 (3) te cooha i urse i ciyanliyang nenehe ci emu yan nonggiha.
例 (4) šabinar【沙畢納爾】 sai nukte【游牧處】 oros i baru jecen acaha karun ci sandalabuhangge【相隔】
umesi goro.
"deri" i baitalara arga jai gūnin "ci" i emu adali, damu siden
bithe de, "ci" be "deri" deri labdu baitalambi.
例 (1) muke šeri deri tucimbi.
例 (2) bi tacikū deri jihe.
三、taksingge cike【++存在句】: manju gisun de "ai bade (wede) ai jaka
bi" serebe iletulere de "... de ... bi" sere cike i durun be
baitalambi; "ai jaka (niyalma) aibade bi" sere be iletulere de "... de
bi" sere cike i durun baitalambi. ere hacin jakasu i taksime bisire be
iletulere cike be taksingge cike sembi. terei cashūn durun de "akū" i
"bi" be orolombi.
例 (1) abka de deyere gasha bi, na de feksire gurgu bi.
例 (2) gobi de sabdan muke akū.
例 (3) jalan i umesi amba gobi fei jeo jubki i amargi de bi.
例 (4) dasan be yabubure oyonggongge jemden【弊】 be geterembure de bi, aisi
be yendebure de akū.
四、arbusun i hacin meyen, duibulengge tangkan【++比較級】 jai terei acushūn
manju gisun i arbusun be fejergi ilan hacin obume dendeci ombi:
(1) niyalma jai jakasu i arbun durun be iletulerengge:
amba, ajige, golmin, foholon, den, fangkala
(2) niyalma jai jakasu i banin be iletulerengge:
sain, ehe, ice, fe, weihuken, ujen
(3) aššan, yabun tuwakiyan, kūbulin i arbun dursun be iletulerengge:
hūdun, manda, hahi, elhe
manju gisun i emu ubu arbusun de "tangkan" i gisun kooli i
kūwaragan bi. da tangkan, duibulengge tangkan jai ten i den tangkan
seme dendebumbi. da tangkan be arbusun i da durun i iletulembi,
duibulengge tangkan be adasun -kan, -ken, -kon nonggifi iletulembi, aika
datengge mudan i uncehen hetehengge oci, -kan, -ken, -kon be tondokon nonggimbi,
-n i uncehen hetehengge oci, neneme -n be gaime waliyafi jai -kan, -ken, -kon be nonggimbi.
例:
manda - mandakan
ujen - ujeken
komso - komsokon
foholon - foholokon
geli emu ubu arbusun de tondokon i "liyan", "meliyan" be nonggifi
duibulengge arbusun ombi. aika -n i uncehen hetehengge oci, neneme
-n be gaime waliyafi jai "liyan" "meliyan" be nonggimbi.
例:
hetu - hetuliyan
uhuken - uhukeliyan
ešen - ešemeliyan
arbusun i ten i den tangkan be oci cikecin(?) i arga i
iletulembi. uthai arbusun i juleri kemun be iletulere ilhisun be
nonggifi šanggambi.
例:
umesi sain
ten amba
jaci hojo
dembei mangga
manju gisun i arbusun cashūngga ilhisun【++否定副詞】 i miyamire【修飾】 be alime
mutembi. tesu cashūngga ilhisun be arbusun i amala sindambi.
例:
goro akū
sain waka
mergen akū
arbusun aššasun be miyamire erinde, daruhai tesu arbusun i
fejile adasun be nonggimbi, damu ememu erinde gairakū oci inu ombi.
例:
sain i icihiyambi
elhe i yabumbi
urebusu
一、manju gisun be nikarame ubaliyambu
giyangsu golo jegiyang goloi sidende, tai hū tenggin bi.
šurdeme duin tanggū ba fulu, jecen ilan fu i ba be dabahabi.
su jeo terei dergi de bi, cang jeo terei wargi amargi de bi,
hū jeo terei wargi julergi de bi. tenggin dalin i hiyan uheri
juwan ilan bi.
二、nikan gisun be manjurame ubaliyambu
1. 張明有一個弟弟。
2. 桌上有三本書。
3. 花在溫室裏。
4. 教室裏沒人。
5. 牆上有一幅畫。
6. 我經常幫助他。
7. 這套書很好。
8. 你家住在幾層樓？
9. 我給劉老師寫了一封信。
10. 日本位於中國東面。
11. 世上無難事。
12. 天下無雙。
13. 你從哪裏來？
14. 我妹妹比我高。
15. 桌上有兩本新書。
16. 庫車地方雨少，皆靠河水灌溉。
三、fejergi de faidaha arbusun i duibulengge tangkan be arame tucibu
ice, halhūn, amba, nomhon, tondo, nekeliyen
urebusu i jabun
一、江蘇浙江之間，有太湖焉。周四百餘里，界跨三府，蘇州在其東，常州在其西北，湖州在其西南。湖濱之縣，凡十有三。
二、
1. jang ming de emu deo bi.
2. dere de ilan debtelin bithe bi.
3. ilha halukan boode bi.
4. tacibure boo de niyalma akū.
5. fajiran de emu nirugan bi.
6. bi daruhai inde aisilambi.
7. ere yohi bithe umesi sain.
8. sini boo udu jergi leose de tehebi.
9. bi lio sefu de emu jasigan be araha.
10. žiben gurun dulimbai gurun i dergi ergi de bi.
11. jalan de mangga baita akū.
12. abkai fejergi de juru akū.
13. si yaba deri jihe.
14. mini non minci den.
15. dere de juwe ice bithe bi.
16. kuce i bade aga komso, gemu birai muke hungkerere de akdambi.
三、
iceken, halhūkan, ambakan, nomhokon, tondokon, nekeliyeken
沒有留言:
張貼留言