按：
- 按原書行頁編排，以便於在遇有疑字時快速查索確認。
- 各行先為滿文轉寫，次為《元史》中相對應的部分，為貼合滿文內容，或有刪減。
- 〔〕代表滿文有而《元史》沒有；
- （）代表《元史》有而滿文略去；
- （……）代表前文與後文在《元史》裏非同一處。
{122}
DAI YUWAN gurun i suduri bithe.
大元國史書
〇[kooli selgiyere yamun|弘文院] i [aliha bithei da|大學士] [hife|希福], [ashan i bithei da|學士] [jamba|詹霸],
〇弘文院大學士希福，學士詹霸、
[cabuhai|查布海], [wang wen kui|王文奎] se gingguleme wesimburengge. julgei kooli suduri be tuwaci.
查布海、王文奎等謹奏，觀古史，
[jabšara|得便宜] [ufarara|失利] weile [asuru|甚] narhūn. taifin facuhūn i forgon ambula [somishūn|隱].
得失之事甚隱微。
damu enduringge niyalmai dabala. gūwa sarkū. tuttu ofi han niyalmai dasan
yabun jabšaha ufaraha babe bithei niyalma yooni arahangge, ne be olhome
ginggulekini. amaga be olhome [alhūdakini|效法] sehengge kai. julgeci ebsi han beisei
banjiha doro yabun be waliyarakū udu udu minggan aniya [otolo|至於] bithe suduri,
ere forgon de ulame isinjihangge inu goidaha bi. doro udu duleke bicibe
jalan de gajifi gisureci ombi. niyalma udu julge bicibe te de gajifi duibuleci
{123}
ombi. tuttu ofi henduhengge, sain inu mini sefu, ehe inu mini sefu sehebi.
julgeci ebsi enduringge han se siran siran i tucifi ere ba(be?) yabuhakūngge akū.
dailiyoo gurun, aisin gurun, udu abkai fejergi ba [uhe|同] obume mutehe akū
bicibe, dailiyoo gurun abkai fejergi babe dulin bahabi. aisin gurun abkai fejergi
babe amba dulin bahabi. dai yuwan gurun abkai fejergi be uhe obuhabi. tesei
dasan fafun, an kemun be tuwaci ombi. tuttu ofi gosin onco hūwaliyasun
enduringge han, jing julge be [bulekušeki|洞鑑] seme, ere be mujilen de tebufi, cohome ere
weile be mende hese wesimbume, dailiyoo, aisin, dai yuwan ere ilan gurun i bithe be manju
gisun i ubaliyambume ara, terei baitakū babe waliyame, terei sain be yabufi jabšaha,
ehe be yabufi ufaraha. dain dailaha, aba abalaha babe yooni tukiyeme ara seme
{124}
hese wesimbuha. be enduringge i ujen hese be gingguleme alifi. dailiyoo gurun i
dergi taidzu ci siliyoo i yelioi daši i dubei jalan de isitala juwan duin han i
ilan tanggū nadan aniya. aisin gurun i uyun han i emu tanggū juwan uyun
aniya. dai yuwan gurun i juwan duin han i emu tanggū ninju juwe aniyai
banjiha be. baitangga babe kimcime arame.
[wesihun erdemunggei|崇德-之] sucungga aniya. sunja biya ci arame deribuhe. ilan gurun i
bithe be ashan i bithei da cabuhai, taciha bithesi [nengtu|能圖], taciha bithesi
[yecengge|葉成格], manju gisun i sume araha. [ashan i bithei da|學士] gūkio baitakū babe
waliyame ici acabume dasaha. ashan i bithei da wang wen kui aisilakū lio
gūng ioi se, nikan bithe be sure de giyangnaha. bithesi buraki, kengtei,
{125}
gūwalca, korkodai, šolge(šolhe?) se gingguleme araha. aliha bithei da hife uheri be
tuwaha. wesihun erdemungge i duici aniya ninggun biya de šangnaha.
[ijishūn dasan|順治] i sucungga aniya ilan biyai orin ninggun de wesimbuhe.
〇dorgi kooli selgiyere yamun i aliha bithei da [kicungge|祁充格] sei gingguleme wesimburengge.
dergi gese, dailiyoo, aisin, dai yuwan ere ilan gurun i bithe be gingguleme arafi
[folofi|刻]. abkai fejile selgiye seme gese wesimbuha. be gese be gingguleme alifi.
aisilame tuwaha ashan i bithei da cabuhai, sunahai, esehei, itu, udari, [cingtai|(劉)清泰],
laigun, [hede|(蔣)赫德], [ejeku hafan|主事], nengtu, taciha hafan niman, bithesi hafan bintu se
[šanggame|成] arafi [folome|刻] wajifi, dailiyoo gurun i bithe ilan tanggū dobton, aisin
gurun i bithe ilan tanggū dobton, dai yuwan gurun i bithe ninggun tanggū dobton
{126}
obuha. geren de selgiyere jalin
ijishūn dasan i ilaci aniya, duin biyai ice nadan de gingguleme wesimbuhe.
uheri tuwaha dorgi kooli selgiyere yamun i aliha bithei da kicungge, [fung ciuwan|馮銓],
[ning wan o|寧完我]. [dorgi narhūn bithei yamun|內祕書院] i aliha bithei da [fan wen ceng|范文程]. [dorgi|內]
[gurun i suduri yamun|國史院] i aliha bithei da GARIN.
〇dai yuwan gurun i da gebu monggo. monggo gurun i unggu mafa bodancar hala ci u wen.
〇〔大元國，本名蒙古。蒙古國始祖孛端叉兒，姓奇渥溫氏。〕
bodancar i eme i gebu alūn gūwa. alūn gūwa, dobon mergen be gaifi, banjihangge
孛端叉兒，母曰阿蘭果火，嫁脫奔咩哩犍，生
juwe haha jui. amba jui gebu bugū hatagi. [jacin|次子] jui gebu buhūci salci. dobon
二子，長曰博寒葛答黑，次曰博合覩撒里直。
mergen akū oho manggi, alūn gūwa [anggasi|寡] ofi emu dobori tolgin de
既而夫亡，阿蘭寡居，夜寢帳中，夢
{127}
šanggiyan elden monggo boo de dosifi, aisin i boconggo enduri ubaliyafi deduhe
白光自天窗中入，化為金色神人，
besergen i baru jidere de, alvn gvwa gelehei hetefi, tereci [beye de ofi|有孕] bodancar be
來趨臥榻。阿蘭驚覺，遂有娠，
banjiha. bodancar [arbun giru|形相+樣子=容貌] niyalma ci encu. nomohon([nomhon|馴良]?) ujen. gisun komso. booi
產一子，即孛端叉兒也。孛端叉兒狀貌奇異，沉默寡言，家人
urse [beliyen|獃] sere jakade. alvn gvwa hendume. ere jui beliyen waka. amaga
謂之癡。獨阿蘭語人曰：「此兒非癡，後世
jalan i juse omosi urunakū amba wesihun ombi sehe. alvn gvwa akū oho
子孫必有大貴者。」阿蘭沒，
manggi. geren ahūta booi [aika|各種] jaka be dendere de isirakū ofi, bodancar
諸兄分家貲不及之。孛端叉兒
hendume. wesihun fusihūn, bayan yadahūn gemu hesebungge kai. ulin be ai seme
曰：「貧賤富貴，命也，貲財何足道。」
gisurembi sefi, damu emu [sirga|銀合馬] morin yalufi geneme, bali tun alan gebungge bade
獨乘青白馬，至八里屯阿懶之地
isinafi tere bade uthai tehe. bodancar omire jeterengge bahara ba akū ofi
居焉。食飲無所得，
yabure de, emu sakda giyahūn bigan i gurgu be jafafi jetere be. bodancar [ohojon(oholjon?)|打野雞的活套子]
適有蒼鷹搏野獸而食，孛端叉兒
{128}
[tulefi|下網套] baha. giyahūn be uthai urebufi gūlmahūn gasha de [maktame|放(鷹)] tere be
以緡設機取之，鷹即馴狎。乃臂鷹獵兔禽
jeme banjimbi. aikabade jeterengge [lakcaci|斷絕-若] abkai aisilara adali geli bahambi.
以為饍，或闕即繼，似有天相之。
bodancar tere bade tefi ududu biya oho manggi. tung ji li hv lu gebungge
居數月，有民數十家自統急里忽魯之野
bigan ci emu udu juwan [boigon|家庭] i niyalma, muke orho be dahame gurime jidere
逐水草來遷，
jakade. bodancar orho i [tatan|基地窩點] arafi tere irgen i niyalmai emgi tefi tucire
孛端叉兒結茅與之居，出
dosire de, ishun de aisilame, tereci banjirengge majige [yongkiyaha|全備]. emu inenggi
入相資，自此生理稍足。一日，
BODANCAR i ahvn buhvci salci gaitai gūnifi hendume, mini deo bodancar emhun genehe.
仲兄忽思之，曰：「孛端叉兒獨出
[akdafi|靠着] banjire ba akū. te urundere [beyerakū|害冷-不] doro bio sefi, uthai baime jifi,
而無齎，近者得無凍餒乎？」即自來訪，
deo be bahafi emgi gamara de. bodancar jugūnde ahūn i baru hendume. tung ji li
邀與俱歸。孛端叉兒中路謂其兄曰：「統急里忽魯
hv lu ba i irgen de ejen akū. muse cooha genehede urunakū dahambi kai.
之民無所屬附，若臨之以兵，可服也。」
{129}
ahūn tere gisun be inu arafi boode isinjiha manggi. sain cooha be
兄以為然。至家，即選壯士，
sonjofi bodancar be ejen arafi unggihe. bodancar cooha gaifi genere jakade,
令孛端叉兒帥之前行，
tere ba i irgen gemu dahaha. bodancar akū oho manggi. jui kabici kuluk
果盡降之。孛端叉兒歿，子八林昔黑剌禿合必畜
baturu siraha. kabici kuluk baturu de banjihangge maha dudan. maha dudan i
嗣，生子曰咩撚篤敦。咩撚篤敦
sargan mo na lvn de banjihangge nadan jui. mo na lvn mujilen hatan [hahi|急].
妻曰莫挐倫，生七子而寡。莫挐倫性剛急。
maha dudan akū oho manggi. mo na lvn anggasi ofi bisirede. yala i el
時押剌伊而
aiman i geren buya juse usin de banjiha orho i da be [feteme|刨] jetere de. mo na
部有群小兒掘田間草根以為食，莫挐倫
lvn sejen de tefi, tucifi yabume tere be sabufi jilidame hendume. ere ba mini jusei
乘車出，適見之，怒曰：「此田乃我子
morin feksire ba kai. geren juse ainu efulembi sefi, sejen be [bošome|驅逐] birere
馳馬之所，群兒輒敢壞之邪。」驅車徑出，
jakade gere juse [koro|傷] bahangge inu bi. bucehengge inu bi. yala i el aiman i
輾傷諸兒，有至死者。押剌伊而
{130}
niyalma [korsofi|愧恨] mo na lvn i adun i morin be gemu [dalime|趕獸使回] gamara de, mo na lvn i
忿怨，盡驅莫挐倫馬羣以去。莫挐倫
gere juse donjifi uksin etume [jabduhakū|迭當妥當-不] [fargame|追趕] genehe. mo na lvn mujilen
諸子聞之，不及被甲，往追之。莫挐倫
jobome hendume. mini juse uksin etuhekū genehebi. aikabade bata be eterakū ayo(ayoo?)
私憂曰：「吾兒不甲以往，恐不能勝敵。」
seme, uksin be sejen de tebufi [urusa|媳婦-衆] be jafabufi amcabume unggihe. amcame
令子婦載甲赴之，
genehe urusa isiname [jabdunggala|來不及] geren juse bata de gidabufi ninggun jui gemu
已無及矣。既而果為所敗，六子皆
wabuhabi. yala i el aiman etehe hūsun i jifi mo na lvn be wafi boo gubci be
死。押剌伊而乘勝殺莫挐倫，滅其家。
[suntebuhe|殺絕]. mo na lvn i amba omolo haidu ajigan ofi huhun i eme moo i [nuran|酒漏子] i
唯一長孫海都尚幼，乳母匿諸積木
dolo [somifi|葬埋藏躲] tucibuhe. nadaci jui nacin baturu balahv gebungge ba i irgen de [hojihon|女壻]
中，得免。先是，莫挐倫第七子納真，於八剌忽民家為贅壻，
ofi geli [guwehe|脫免]. nacin ini booi niyalma jobolon oho be donjifi boo de jifi tuwaci,
故不及難。聞其家被禍，來視之，
nimekungge hehesi juwan funceme haidu i emgi bi. tereci nacin eitereme gvnici arga
見病嫗十數與海都尚在，其計
{131}
akū bisirede. yala i el aiman i niyalma. nacin i ahvn i [konggoro|黃馬] morin be
無所出。幸驅馬時，兄之黃馬
ilan jergi [urgalafi|套馬] bahakū werihengge be. nacin bahafi yaluha. nacin ini beye be
三次掣套竿逸歸，納真至是得乘之。乃
morin tuwakiyara niyalma seme [holtome|哄] yala i el aiman be tuwaname generede.
偽為牧馬者，詣押剌伊而。
jugvn de emu ama jui giyahvn [alifi|架鷹], jui juleri ama amala jimbi. nacin ini
路逢父子二騎先後行，臂鷹而獵。納真
ahvn i giyahvn be takafi julesi ibefi holtome tere jui baru hendume, emu
識其鷹，曰：「此吾兄所擎者也。」趨前紿其少者曰：「
[jerde|紅] morin, geren morin be gaifi wesihun genehe be, si sahao. tere jui jabume
有赤馬引羣馬而東，汝見之乎？」曰：「
sahakū. tere jui geli nacin de fonjime, sini duleme jihe bade bigan i niyehe
否。」少者乃問曰：「爾所經過有鳧
[niyongniyaha|鵝] bio. nacin hendume bi. tere jui hendume. si mimbe jorime yabu sehe
雁乎？」曰：「有。」曰：「汝可為吾前導乎？」曰：「可。」
manggi. nacin uthai emgi geneme emu birai mudan be šurdefi nacin tuwaci amargi
遂同行。轉一河隈，度後
moringga niyalma [aldangga|遠] ohobi. tereci nacin uthai tere jui be [tokome|扎]
騎相去稍遠，刺殺之。
{132}
wafi giyahvn morin be gaifi amargi moringga niyalma be okdome genefi nenehe
縶馬與鷹，趨迎後騎，紿之如初。
adali holtoro jakade. tere niyalma fonjime juleri niyehe niyongniyaha be gabtame
後騎問曰：「前射鳧雁者
yabuhangge mini jui kai. ainu dedufi ilirakū. nacin jabume oforo senggi tucikebi.
吾子也，何為久臥不起耶？」納真以鼻衄對。
tere niyalma jilidara de. nacin šolo bahafi tere niyalma be geli tokome waha.
騎者方怒，納真乘隙刺殺之。
tereci nacin julesi geneme emu alin i fejile isinafi tuwaci, emu udu tanggū
復前行至一山下，有馬數百，
morin bi. tuwakiyara emu udu juse [gacuha|背式骨] [karcame|碰] eficembi. nacin takame tuwaci
牧者唯童子數人，方擊髀石為戲。納真熟視之，
gemu ini ahvta i morin. nacin tere buya juse be holtofi alin i ninggude tafafi,
亦兄家物也。紿問童子，亦如之。於是登山
duin ici [hargašame|仰望] tuwaci jidere niyalma akū. alin ci wasifi, tere buya
四顧，悄無來人，
juse be gemu wafi giyahvn be alifi morin be [dalime|趕獸使回] amasi boode jifi, haidu,
盡殺童子，驅馬臂鷹而還，取海都
nimekungge hehesi be gemu gamame balahv gebungge bade gurifi tehe. haidu [mutuha|長]
并病嫗，歸八剌忽之地止焉。海都稍長，
{133}
manggi. eshen nacin baturu, balahū, ciyei gu gebungge juwe ba i geren irgen be
納真率八剌忽怯谷諸民，
gaifi jui haidu be ejen obuha. haidu ejen oho manggi, cooha gaifi yala i el
共立為君。海都既立，以兵攻押剌伊而，
aiman be dailara jakade, yala i el aiman i niyalma amban i ton de dosifi,
臣屬之，
haidu i horon hūsun etuhun oho. haidu uthai balahū bira i dalin de ing
形勢寖大。列營帳於八剌合黑河上，
arafi, bira be [lasha|斷] kiyoo cafi amasi julesi yabume. tereci duin ergi aiman
跨河為梁，以便往來。由是四傍部族
mukvn ambula dahaha. haidu akū oho manggi, jui bai šongkor siraha. bai
歸之者漸衆。海都歿，子拜姓忽兒嗣。
šongkor akū oho manggi, jui dumbihai siraha. dumbihai akū oho manggi, jui
拜姓忽兒歿，子敦必乃嗣。敦必乃歿，子
kabul han siraha. kabul han akū oho manggi, jui bardam siraha. bardam akū
葛不律寒嗣。葛不律寒歿，子八哩丹嗣。八哩丹歿，
oho manggi, jui yesugei siraha. yesugei geren aiman be dailame dahabufi. hūsun
子也速該嗣，并吞諸部落，勢
ele etenggi amban oho.
愈盛大。
DAI YUWAN gurun i suduri bithe.
大元國史書
〇[kooli selgiyere yamun|弘文院] i [aliha bithei da|大學士] [hife|希福], [ashan i bithei da|學士] [jamba|詹霸],
〇弘文院大學士希福，學士詹霸、
[cabuhai|查布海], [wang wen kui|王文奎] se gingguleme wesimburengge. julgei kooli suduri be tuwaci.
查布海、王文奎等謹奏，觀古史，
[jabšara|得便宜] [ufarara|失利] weile [asuru|甚] narhūn. taifin facuhūn i forgon ambula [somishūn|隱].
得失之事甚隱微。
damu enduringge niyalmai dabala. gūwa sarkū. tuttu ofi han niyalmai dasan
yabun jabšaha ufaraha babe bithei niyalma yooni arahangge, ne be olhome
ginggulekini. amaga be olhome [alhūdakini|效法] sehengge kai. julgeci ebsi han beisei
banjiha doro yabun be waliyarakū udu udu minggan aniya [otolo|至於] bithe suduri,
ere forgon de ulame isinjihangge inu goidaha bi. doro udu duleke bicibe
jalan de gajifi gisureci ombi. niyalma udu julge bicibe te de gajifi duibuleci
{123}
ombi. tuttu ofi henduhengge, sain inu mini sefu, ehe inu mini sefu sehebi.
julgeci ebsi enduringge han se siran siran i tucifi ere ba(be?) yabuhakūngge akū.
dailiyoo gurun, aisin gurun, udu abkai fejergi ba [uhe|同] obume mutehe akū
bicibe, dailiyoo gurun abkai fejergi babe dulin bahabi. aisin gurun abkai fejergi
babe amba dulin bahabi. dai yuwan gurun abkai fejergi be uhe obuhabi. tesei
dasan fafun, an kemun be tuwaci ombi. tuttu ofi gosin onco hūwaliyasun
enduringge han, jing julge be [bulekušeki|洞鑑] seme, ere be mujilen de tebufi, cohome ere
weile be mende hese wesimbume, dailiyoo, aisin, dai yuwan ere ilan gurun i bithe be manju
gisun i ubaliyambume ara, terei baitakū babe waliyame, terei sain be yabufi jabšaha,
ehe be yabufi ufaraha. dain dailaha, aba abalaha babe yooni tukiyeme ara seme
{124}
hese wesimbuha. be enduringge i ujen hese be gingguleme alifi. dailiyoo gurun i
dergi taidzu ci siliyoo i yelioi daši i dubei jalan de isitala juwan duin han i
ilan tanggū nadan aniya. aisin gurun i uyun han i emu tanggū juwan uyun
aniya. dai yuwan gurun i juwan duin han i emu tanggū ninju juwe aniyai
banjiha be. baitangga babe kimcime arame.
[wesihun erdemunggei|崇德-之] sucungga aniya. sunja biya ci arame deribuhe. ilan gurun i
bithe be ashan i bithei da cabuhai, taciha bithesi [nengtu|能圖], taciha bithesi
[yecengge|葉成格], manju gisun i sume araha. [ashan i bithei da|學士] gūkio baitakū babe
waliyame ici acabume dasaha. ashan i bithei da wang wen kui aisilakū lio
gūng ioi se, nikan bithe be sure de giyangnaha. bithesi buraki, kengtei,
{125}
gūwalca, korkodai, šolge(šolhe?) se gingguleme araha. aliha bithei da hife uheri be
tuwaha. wesihun erdemungge i duici aniya ninggun biya de šangnaha.
[ijishūn dasan|順治] i sucungga aniya ilan biyai orin ninggun de wesimbuhe.
〇dorgi kooli selgiyere yamun i aliha bithei da [kicungge|祁充格] sei gingguleme wesimburengge.
dergi gese, dailiyoo, aisin, dai yuwan ere ilan gurun i bithe be gingguleme arafi
[folofi|刻]. abkai fejile selgiye seme gese wesimbuha. be gese be gingguleme alifi.
aisilame tuwaha ashan i bithei da cabuhai, sunahai, esehei, itu, udari, [cingtai|(劉)清泰],
laigun, [hede|(蔣)赫德], [ejeku hafan|主事], nengtu, taciha hafan niman, bithesi hafan bintu se
[šanggame|成] arafi [folome|刻] wajifi, dailiyoo gurun i bithe ilan tanggū dobton, aisin
gurun i bithe ilan tanggū dobton, dai yuwan gurun i bithe ninggun tanggū dobton
{126}
obuha. geren de selgiyere jalin
ijishūn dasan i ilaci aniya, duin biyai ice nadan de gingguleme wesimbuhe.
uheri tuwaha dorgi kooli selgiyere yamun i aliha bithei da kicungge, [fung ciuwan|馮銓],
[ning wan o|寧完我]. [dorgi narhūn bithei yamun|內祕書院] i aliha bithei da [fan wen ceng|范文程]. [dorgi|內]
[gurun i suduri yamun|國史院] i aliha bithei da GARIN.
〇dai yuwan gurun i da gebu monggo. monggo gurun i unggu mafa bodancar hala ci u wen.
〇〔大元國，本名蒙古。蒙古國始祖孛端叉兒，姓奇渥溫氏。〕
bodancar i eme i gebu alūn gūwa. alūn gūwa, dobon mergen be gaifi, banjihangge
孛端叉兒，母曰阿蘭果火，嫁脫奔咩哩犍，生
juwe haha jui. amba jui gebu bugū hatagi. [jacin|次子] jui gebu buhūci salci. dobon
二子，長曰博寒葛答黑，次曰博合覩撒里直。
mergen akū oho manggi, alūn gūwa [anggasi|寡] ofi emu dobori tolgin de
既而夫亡，阿蘭寡居，夜寢帳中，夢
{127}
šanggiyan elden monggo boo de dosifi, aisin i boconggo enduri ubaliyafi deduhe
白光自天窗中入，化為金色神人，
besergen i baru jidere de, alvn gvwa gelehei hetefi, tereci [beye de ofi|有孕] bodancar be
來趨臥榻。阿蘭驚覺，遂有娠，
banjiha. bodancar [arbun giru|形相+樣子=容貌] niyalma ci encu. nomohon([nomhon|馴良]?) ujen. gisun komso. booi
產一子，即孛端叉兒也。孛端叉兒狀貌奇異，沉默寡言，家人
urse [beliyen|獃] sere jakade. alvn gvwa hendume. ere jui beliyen waka. amaga
謂之癡。獨阿蘭語人曰：「此兒非癡，後世
jalan i juse omosi urunakū amba wesihun ombi sehe. alvn gvwa akū oho
子孫必有大貴者。」阿蘭沒，
manggi. geren ahūta booi [aika|各種] jaka be dendere de isirakū ofi, bodancar
諸兄分家貲不及之。孛端叉兒
hendume. wesihun fusihūn, bayan yadahūn gemu hesebungge kai. ulin be ai seme
曰：「貧賤富貴，命也，貲財何足道。」
gisurembi sefi, damu emu [sirga|銀合馬] morin yalufi geneme, bali tun alan gebungge bade
獨乘青白馬，至八里屯阿懶之地
isinafi tere bade uthai tehe. bodancar omire jeterengge bahara ba akū ofi
居焉。食飲無所得，
yabure de, emu sakda giyahūn bigan i gurgu be jafafi jetere be. bodancar [ohojon(oholjon?)|打野雞的活套子]
適有蒼鷹搏野獸而食，孛端叉兒
{128}
[tulefi|下網套] baha. giyahūn be uthai urebufi gūlmahūn gasha de [maktame|放(鷹)] tere be
以緡設機取之，鷹即馴狎。乃臂鷹獵兔禽
jeme banjimbi. aikabade jeterengge [lakcaci|斷絕-若] abkai aisilara adali geli bahambi.
以為饍，或闕即繼，似有天相之。
bodancar tere bade tefi ududu biya oho manggi. tung ji li hv lu gebungge
居數月，有民數十家自統急里忽魯之野
bigan ci emu udu juwan [boigon|家庭] i niyalma, muke orho be dahame gurime jidere
逐水草來遷，
jakade. bodancar orho i [tatan|基地窩點] arafi tere irgen i niyalmai emgi tefi tucire
孛端叉兒結茅與之居，出
dosire de, ishun de aisilame, tereci banjirengge majige [yongkiyaha|全備]. emu inenggi
入相資，自此生理稍足。一日，
BODANCAR i ahvn buhvci salci gaitai gūnifi hendume, mini deo bodancar emhun genehe.
仲兄忽思之，曰：「孛端叉兒獨出
[akdafi|靠着] banjire ba akū. te urundere [beyerakū|害冷-不] doro bio sefi, uthai baime jifi,
而無齎，近者得無凍餒乎？」即自來訪，
deo be bahafi emgi gamara de. bodancar jugūnde ahūn i baru hendume. tung ji li
邀與俱歸。孛端叉兒中路謂其兄曰：「統急里忽魯
hv lu ba i irgen de ejen akū. muse cooha genehede urunakū dahambi kai.
之民無所屬附，若臨之以兵，可服也。」
{129}
ahūn tere gisun be inu arafi boode isinjiha manggi. sain cooha be
兄以為然。至家，即選壯士，
sonjofi bodancar be ejen arafi unggihe. bodancar cooha gaifi genere jakade,
令孛端叉兒帥之前行，
tere ba i irgen gemu dahaha. bodancar akū oho manggi. jui kabici kuluk
果盡降之。孛端叉兒歿，子八林昔黑剌禿合必畜
baturu siraha. kabici kuluk baturu de banjihangge maha dudan. maha dudan i
嗣，生子曰咩撚篤敦。咩撚篤敦
sargan mo na lvn de banjihangge nadan jui. mo na lvn mujilen hatan [hahi|急].
妻曰莫挐倫，生七子而寡。莫挐倫性剛急。
maha dudan akū oho manggi. mo na lvn anggasi ofi bisirede. yala i el
時押剌伊而
aiman i geren buya juse usin de banjiha orho i da be [feteme|刨] jetere de. mo na
部有群小兒掘田間草根以為食，莫挐倫
lvn sejen de tefi, tucifi yabume tere be sabufi jilidame hendume. ere ba mini jusei
乘車出，適見之，怒曰：「此田乃我子
morin feksire ba kai. geren juse ainu efulembi sefi, sejen be [bošome|驅逐] birere
馳馬之所，群兒輒敢壞之邪。」驅車徑出，
jakade gere juse [koro|傷] bahangge inu bi. bucehengge inu bi. yala i el aiman i
輾傷諸兒，有至死者。押剌伊而
{130}
niyalma [korsofi|愧恨] mo na lvn i adun i morin be gemu [dalime|趕獸使回] gamara de, mo na lvn i
忿怨，盡驅莫挐倫馬羣以去。莫挐倫
gere juse donjifi uksin etume [jabduhakū|迭當妥當-不] [fargame|追趕] genehe. mo na lvn mujilen
諸子聞之，不及被甲，往追之。莫挐倫
jobome hendume. mini juse uksin etuhekū genehebi. aikabade bata be eterakū ayo(ayoo?)
私憂曰：「吾兒不甲以往，恐不能勝敵。」
seme, uksin be sejen de tebufi [urusa|媳婦-衆] be jafabufi amcabume unggihe. amcame
令子婦載甲赴之，
genehe urusa isiname [jabdunggala|來不及] geren juse bata de gidabufi ninggun jui gemu
已無及矣。既而果為所敗，六子皆
wabuhabi. yala i el aiman etehe hūsun i jifi mo na lvn be wafi boo gubci be
死。押剌伊而乘勝殺莫挐倫，滅其家。
[suntebuhe|殺絕]. mo na lvn i amba omolo haidu ajigan ofi huhun i eme moo i [nuran|酒漏子] i
唯一長孫海都尚幼，乳母匿諸積木
dolo [somifi|葬埋藏躲] tucibuhe. nadaci jui nacin baturu balahv gebungge ba i irgen de [hojihon|女壻]
中，得免。先是，莫挐倫第七子納真，於八剌忽民家為贅壻，
ofi geli [guwehe|脫免]. nacin ini booi niyalma jobolon oho be donjifi boo de jifi tuwaci,
故不及難。聞其家被禍，來視之，
nimekungge hehesi juwan funceme haidu i emgi bi. tereci nacin eitereme gvnici arga
見病嫗十數與海都尚在，其計
{131}
akū bisirede. yala i el aiman i niyalma. nacin i ahvn i [konggoro|黃馬] morin be
無所出。幸驅馬時，兄之黃馬
ilan jergi [urgalafi|套馬] bahakū werihengge be. nacin bahafi yaluha. nacin ini beye be
三次掣套竿逸歸，納真至是得乘之。乃
morin tuwakiyara niyalma seme [holtome|哄] yala i el aiman be tuwaname generede.
偽為牧馬者，詣押剌伊而。
jugvn de emu ama jui giyahvn [alifi|架鷹], jui juleri ama amala jimbi. nacin ini
路逢父子二騎先後行，臂鷹而獵。納真
ahvn i giyahvn be takafi julesi ibefi holtome tere jui baru hendume, emu
識其鷹，曰：「此吾兄所擎者也。」趨前紿其少者曰：「
[jerde|紅] morin, geren morin be gaifi wesihun genehe be, si sahao. tere jui jabume
有赤馬引羣馬而東，汝見之乎？」曰：「
sahakū. tere jui geli nacin de fonjime, sini duleme jihe bade bigan i niyehe
否。」少者乃問曰：「爾所經過有鳧
[niyongniyaha|鵝] bio. nacin hendume bi. tere jui hendume. si mimbe jorime yabu sehe
雁乎？」曰：「有。」曰：「汝可為吾前導乎？」曰：「可。」
manggi. nacin uthai emgi geneme emu birai mudan be šurdefi nacin tuwaci amargi
遂同行。轉一河隈，度後
moringga niyalma [aldangga|遠] ohobi. tereci nacin uthai tere jui be [tokome|扎]
騎相去稍遠，刺殺之。
{132}
wafi giyahvn morin be gaifi amargi moringga niyalma be okdome genefi nenehe
縶馬與鷹，趨迎後騎，紿之如初。
adali holtoro jakade. tere niyalma fonjime juleri niyehe niyongniyaha be gabtame
後騎問曰：「前射鳧雁者
yabuhangge mini jui kai. ainu dedufi ilirakū. nacin jabume oforo senggi tucikebi.
吾子也，何為久臥不起耶？」納真以鼻衄對。
tere niyalma jilidara de. nacin šolo bahafi tere niyalma be geli tokome waha.
騎者方怒，納真乘隙刺殺之。
tereci nacin julesi geneme emu alin i fejile isinafi tuwaci, emu udu tanggū
復前行至一山下，有馬數百，
morin bi. tuwakiyara emu udu juse [gacuha|背式骨] [karcame|碰] eficembi. nacin takame tuwaci
牧者唯童子數人，方擊髀石為戲。納真熟視之，
gemu ini ahvta i morin. nacin tere buya juse be holtofi alin i ninggude tafafi,
亦兄家物也。紿問童子，亦如之。於是登山
duin ici [hargašame|仰望] tuwaci jidere niyalma akū. alin ci wasifi, tere buya
四顧，悄無來人，
juse be gemu wafi giyahvn be alifi morin be [dalime|趕獸使回] amasi boode jifi, haidu,
盡殺童子，驅馬臂鷹而還，取海都
nimekungge hehesi be gemu gamame balahv gebungge bade gurifi tehe. haidu [mutuha|長]
并病嫗，歸八剌忽之地止焉。海都稍長，
{133}
manggi. eshen nacin baturu, balahū, ciyei gu gebungge juwe ba i geren irgen be
納真率八剌忽怯谷諸民，
gaifi jui haidu be ejen obuha. haidu ejen oho manggi, cooha gaifi yala i el
共立為君。海都既立，以兵攻押剌伊而，
aiman be dailara jakade, yala i el aiman i niyalma amban i ton de dosifi,
臣屬之，
haidu i horon hūsun etuhun oho. haidu uthai balahū bira i dalin de ing
形勢寖大。列營帳於八剌合黑河上，
arafi, bira be [lasha|斷] kiyoo cafi amasi julesi yabume. tereci duin ergi aiman
跨河為梁，以便往來。由是四傍部族
mukvn ambula dahaha. haidu akū oho manggi, jui bai šongkor siraha. bai
歸之者漸衆。海都歿，子拜姓忽兒嗣。
šongkor akū oho manggi, jui dumbihai siraha. dumbihai akū oho manggi, jui
拜姓忽兒歿，子敦必乃嗣。敦必乃歿，子
kabul han siraha. kabul han akū oho manggi, jui bardam siraha. bardam akū
葛不律寒嗣。葛不律寒歿，子八哩丹嗣。八哩丹歿，
oho manggi, jui yesugei siraha. yesugei geren aiman be dailame dahabufi. hūsun
子也速該嗣，并吞諸部落，勢
ele etenggi amban oho.
愈盛大。
沒有留言:
張貼留言