{133}
yesugei tatar aiman be dailame genefi, aiman i ejen
初，烈祖征塔塔兒部，獲其部長
{134}
temujin be baha. tere fonde yesugei sargan vlen ūjin, jui banjire de tere jui
鐵木真。宣懿太后月倫適生帝，
gala de senggi [dalgan|塊] [seferehei|揪捻捏] banjiha. tere senggi fulgiyan wehei adali, yesugei
手握凝血如赤石。烈祖
ferguweme temujin be baha mudan de banjiha seme jui gebu be temujin seme araha.
異之，因以所獲鐵木真名之，志武功也。
keredi gurun i ejen wang han, gebu tori. tori be aisin gurun wang fungnehe bihebi.
（……）克烈部長汪罕名脫里，受金封爵為王，
monggoi gisun de wang sere gisun be wang han sembi. dade wang han i ama hvl sa
番言音重，故稱王為汪罕。初，汪罕之父忽兒札胡思盃祿
hv sy beilu akū oho manggi, wang han sirame tefi ahūta deote be ambula
既卒，汪罕嗣位，多殺戮昆弟。
wara jakade. wang han i eshen jioi el cooha gaifi hala wen' gebungge bade wang han i
其叔父菊兒〔罕〕帥兵與汪罕戰，逼於哈剌溫隘
baru afara jakade. wang han i cooha gidabufi, wang han damu tanggū funcere
敗之；僅以百餘
moringga be gaifi yesugei de burlame jihe. yesugei ini beye cooha gaifi jioi el be
騎脫走，奔于烈祖。烈祖親將兵逐菊兒〔罕〕
dailafi jioi el burlame hiya gurun de genehe manggi. yesugei terei aiman i niyalma be
走西夏，復奪部衆
{135}
bahafi wang han de amasi buhe. tereci wang han uthai yesugei [baili|恩情] be gūnime
歸汪罕。汪罕德之，
[gashūme|起誓] anda jafaha. tere fonde yesugei mukūn i taicot aiman daci yesugei baru
遂相與盟，稱為按答。（……）族人泰赤烏部舊與烈祖
sain bihebi. amala talbutai gebungge niyalma doro ejelere jakade. taicot aiman
相善，後因塔兒不台用事，
uthai [eherefi|變臉] yesugei baru acarakū oho. yesugei akū oho manggi, taidzu
遂生嫌隙，絕不與通。及烈祖崩，
temujin ajigan ofi aiman i niyalma taicot aiman de ambula dahaha. taidzu
帝方幼冲，部衆多歸泰赤烏。
temujin i hanci takūrabure to duwan holjin gebungge niyalma geli ubašaki serede,
近侍有脫端火兒真者亦將叛，
taidzu temujin yasai muke tuhebume bisu sere jakade. to duwan holjin jabume,
常自泣留之。脫端曰：「
šumin [ulan|大溝] i muke [faha|水乾]. [akdun|結實] wehe fakcaha. mimbe bibufi ainambi sefi geren be
深池已乾矣，堅石已碎矣，留復何為！」竟帥衆
gaifi ubašame genere be, taidzu temujin i eme vlen taiheo jili banjifi inu beye
馳去。宣懿太后怒其弱己也，
cooha gaifi ubašara niyalma be amcame amba dulin bahafi amasi bederehe. yoo al
麾旗將兵，躬自追叛者，驅其太半而還。（……）要兒斤
{136}
jin aiman i coohai niyalma taidzu temujin i adun i morin be hūlhafi gamara be
部卒盜牧馬，
taidzu temujin, borji emgi amcame genehe. tere fonde borji juwan ilan se bihe.
博爾朮與往追之，時年十三，
borji uthai geren komso [tehererakū|不-相稱] be bodofi dalbaci [hafirame|夾着] afara jakade,
知衆寡不敵，乃出奇從旁夾擊之，
hūlha gamara morin be waliyafi genehe. tere fonde taidzu temujin i fejergi so ji
盜舍所掠去。（……）時帝麾下搠只
gebungge niyalma saliho birai dalin de encu tehe bihebi. samuho aiman i ejen
別居薩里河。札木合部人
按：此處誤以「札木合」為部名，故後文凡譯札木合時，俱接 aiman。又此處亦誤以札木合之弟台察兒為部長〔aiman i ejen〕。
tutai sal, saliho bira de [sucunjifi|來襲擊] adun i morin be gamara be, so ji inu gucusei
禿台察兒（居玉律哥泉，時欲相侵凌，）掠薩里河牧馬以去。搠只麾左右
emgi morin i [feniyen|群] i dolo [ukafi|逃] tutai sal be gabtašame waha. tereci samuho
匿羣馬中，射殺之。札木合
aiman i niyalma [korsofi|愧恨] taicot, geren aiman i emgi hebe acafi, ilan tumen
以為怨，遂與泰赤烏諸部合謀，以衆三萬
cooha gaifi taidzu temujin de afanjime jihe. tere fonde taidzu temujin cooha
來戰。帝時
gaifi, talaban ju sy gebungge bigan de tatafi bisirede. tere mejige be donjifi,
駐軍答闌版朱思之野，聞變，
{137}
uthai ini geren aiman i cooha be [fidefi|調兵], juwan ilan baksan banjibufi aliyame
大集諸部兵，分十有三翼以俟。
bihei. samuho aiman i cooha neneme isinjiha, taidzu temujin okdofi afara de,
已而札木合至，帝與大戰，
taidzu temujin [fafulame|傳令] hendume. buceme afa emu [okson|步] ume bederere sehe, borji
（……）下令殊死戰，跬步勿退，博爾朮
gebungge amban [yafahalafi|步行] morin i [yarfun|偏韁] be umiyesun de [hūwaitafi|拴], [fakjilame|抵住]
繫馬於腰，
ilifi gabtame da baci emu majige bederehekū. batai cooha be gidaha manggi.
跽而引滿，分寸不離故處，〔退敵後〕
taidzu temujin, borji i mangga baturu be [saišaha|誇獎]. tere fonde geren aiman i
（……）太祖嘉其勇膽。（……）當是時，諸部之
dolo damu taicot aiman i ba onco. irgen geren ofi hūsun ambula etuhun.
中，唯泰赤烏地廣民衆，號為最強。
terei uksun i joo liyei aiman, taidzu temujin i tehe bade hanci ofi, taidzu
其族照烈部，與帝所居相近。
temujin kemuni joo liyei aiman i emgi [aba|畋獵] [abalame|打圍] bihebi. emu inenggi abalara de,
帝嘗出獵，偶與照烈獵騎相屬，
taidzu temujin. joo liyei aiman i ejen ioi lioi baru hendume, ere yamji muse
帝謂之曰：「今夕
{138}
juwe nofi emu bade deduci ojoroo. ioi lioi hendume. emgi dedure be buyembi.
可同宿乎？」照烈曰：「同宿固所願，
damu mimbe dahaha duin tanggū niyalma de jeku [jufeliyen|乾糧] tesurakū ofi,
但從者四百，因糗糧不具，
dulin dendeme amasi unggihe. te ainara. taidzu temujin [hacihiyame|勉強、強勸] tere dobori
已遣半還矣，今將奈何？」帝固邀
emgi dedufi terei fejergi [tutaha|存住] niyalma de omire jeterengge bufi ulebuhe. jai
與宿，凡其留者，悉飲食之。明日
inenggi geli emgi abalara de. taidzu temujin ini gucuse be sindafi gurgu be
再合圍，帝使左右驅獸
dalime joo liyei aiman i baru [bošoro|驅逐、催追] jakade. joo liyei aiman i niyalma gurgu be
向照烈，照烈
ambula wafi yali gamame genehe. tereci joo liyei aiman i niyalma, taidzu
得多獲以歸。其衆
temujin i kese be gvnime ishunde hendume. taicot udu musei ahvn deo i gurun
感之，私相語曰：「泰赤烏與我雖兄弟，
bicibe, kemuni musei sejen morin be [nungnembi|侵害]. jetere omirengge be durimbi, niyalmai
常攘我車馬，奪我飲食，無人君
ejen i mujilen akū. niyalmai ejen i mujilen bisirengge, damu temujin kai seme
之度。有人君之度者，其惟鐵木真太子乎？」
{139}
henduhe. joo liyei aiman i ejen ioi lioi tere fonde taicot aiman i gidašara de
照烈之長玉律，時為泰赤烏所虐，
[dosorakū|耐得住-不]. tahai dalu gebungge niyalmai emgi ini aiman i niyalma be gaifi.
不能堪，遂與塔海答魯領所部
taidzu temujin de dahame jifi, taicot aiman be dailaki sere de. taidzu
來歸，將殺泰赤烏以自效。
temujin hendume. bi amgaha adali bicibe suwe getebuhe. ereci amasi sejen i yun.
帝曰：「我方熟寐，幸汝覺我，自今車轍
niyalmai [songko|蹤跡] isinaha babe gemu gaifi suwende bure sehe. ioi lioi, taha dalu
人跡之塗，當盡奪以與汝矣。」已而二人
juwe nofi gisun de isibuhakū geli ubašame genere be, taicot aiman i niyalma
不能踐其言，復叛去。
jugvn de [tosofi|截路] waha. tereci joo liyei aiman gukuhe. tere fonde taidzu
塔海答魯至中路，為泰赤烏部人所殺，照烈部遂亡。時
temujin i gung erdemu ulhiyen i wesihun ojoro jakade. taicot i geren aiman, gemu
帝功德日盛，泰赤烏諸部
taicot doro akū de ambula jobome ofi, taidzu temujin i onco gosin, erin de
多苦其主非法，見帝寬仁，時
acabume etuku dahv, morin bure be donjifi cilagvn. je biyei, si li g'o, yebug'an i jergi
賜人以裘馬，心悅之。若赤老溫、若哲別、若失力哥也不干
{140}
geren niyalma. dolangi(?), sa la el, meng u i jergi geren aiman gemu taidzu temujin i
諸人，若朵郎吉、若札剌兒、若忙兀諸部，皆
jurgangga be buyeme dahame jihe. tere fonde i ciyei liyei sy halai botu gebungge
慕義來降。（……）孛禿，亦乞列思氏，
niyalma [niyamniyara|騎射] gabtara mangga bihebi. taidzu temujin ini ju el ce dan gebungge
善騎射。太祖嘗潛遣朮兒徹丹
niyalma be hūlhame takūrafi, yelkuna birade tehe botu i jakade jihe manggi. botu,
出使，至也兒古納河。孛禿
taidzu temujin i taikvraha niyalma be safi abka yamjiha seme emu dobori dedubufi
知其為帝所遣，值日暮，因留止宿，
hvnin(honin?) wafi ulebuhe. ju el ce dan i yaluha morin [šadara|乏] jakade. botu ini emu sain
殺羊以享之。朮兒徹丹馬疲乏，復假以良
morin be taka bufi yalubufi amasi unggihe. ju el ce dan jifi botu i ambula [kundulehe|待人恭敬] be,
馬，及還，孛禿待之有加。朮兒徹丹具以
taidzu temujin de wacihiyame alaha manggi. taidzu temujin ambula urgunjame
白帝，帝大喜，
ini non tiyei mu lvn be botu de bure seme [angga aljaha|口+離開=應許] botu uthai ini
許妻以皇妹帖木倫。孛禿
uksun i yei bu jiyan dai gebungge niyalma be takūrafi taidzu temujin i jakade jifi
宗族乃遣也不堅歹等詣太祖，
{141}
hendume, bi donjici horon erdemu nonggihangge tugi [hetefi|捲揲起] šun be sabuha gese.
因致言曰：「臣聞威德所加，若雲開見日、
niyengniyeri edun de, gecehengge wendere adali be urgunjeme wajirakū. taidzu
春風解凍，喜不自勝。」
temujin fonjime, botu de ulha udu bi. yei bu jiyai dai jabume, morin gūsin bi.
帝問：「孛禿孳畜幾何？」也不堅歹對曰：「有馬三十匹，
tere morin be dulin [jafan|聘禮] [benjiki|送來] sembi. taidzu temujin hendume [sadun jafafi|親家+拿=結親] de,
請以馬之半為聘禮。」帝怒曰：「婚姻
ulin be gisurerengge hūda hūdašara adali kai. julgei niyalmai henduhengge, emu
而論財，殆若商賈矣。昔人有言，
mujilen ojorongge yargiyan i mangga sehebi. bi te abkai fejergi be gaifi sembi.
同心實難，朕方欲取天下，
suweni i ciyei liyei halai irgen botu be dahame minde tondoi hūsun buhede
汝亦乞列思之民，從孛禿效忠於我
wajiha kai. ulin be, ainu gisurembi sefi, non be botu de buhe. goidahakū
可也，何以財為！」竟以皇妹妻之。既而
dzacilatai. dzajuha(dzamuha?), toyei gebungge niyalma ilan tumen cooha be gaifi afanjime
札赤剌歹札木哈、脫也等以兵三萬入寇。
jidere be, botu donjifi niyalma takūrafi, taidzu temujin de alanggiha. ini beye
孛禿聞之，遣（波欒歹、磨里禿禿）來告，乃與
{142}
cooha gaifi toyei se be dailame etefi, terei aika jaka be gemu [tabcilame|放搶]
（哈剌里、札剌兀、塔兒哈泥）等討脫也等，掠其輜重，
gaifi irgen be dahabuha. taidzu temujin ini geren uksun mukvn i secen dai ceo.
降其民。（……）帝會諸族薛徹、大丑
secen buku i jergi urse be gaifi meni meni tu tukiyefi [ayara|酸奶子] arki be sejen de
及薛徹別吉等，各以旄車載湩酪，
tebufi gamame, wa nan' birai delin de genefi [sarilara|筵宴] de, taidzu temujin geren
宴于斡難河上。帝
uksun i niyalma. secen buku i eme kvwakcin(kvwarcin?) fujin de uheri emu [kukuri|背壺] arki
與諸族及薛徹別吉之母忽兒真之前，共置馬湩一革囊；
tukiyehe. secen buku i sirame eme yebiyei g'ai fujin de emhun emu kukuri arki tukiyehe.
薛徹別吉次母野別該之前，獨置一革囊。
kvwakcin fujin jili banjifi hendume. te mimbe kundulerakū yebiyei g'ai be ainu
忽兒真怒曰：「今不尊我，而貴野別該
wesihun obumbi sefi, taidzu temujin de buda ulebure siguri gebungge niyalma de korsofi
乎？」疑帝之主饍者失丘兒所為，
siguri be gajifi [tantafi|責打], tereci taidzu temujin i baru [eherehe|變臉]. tere fonde taidzu
遂笞之。於是頗有隙。時
temujin i deo belgutei, taidzu temujin i morin [hūwaitaha|拴上] bade bihebi. boli gebungge
皇弟別里古台掌帝乞列思事，播里
{143}
niyalma, secen buku i morin hūwaitaha bade bihebi. boli be dahara emu niyalma,
掌薛徹別吉乞列思事。播里從者
morin i [yarfun|偏韁] be hūlhara be, taidzu temujin i deo belgutei safi hūlhaha niyalma be
因盜去馬靷，別里古台
jafaha manggi. boli jili banjifi lohi tucibufi belgutei fisa be saciha. belgutei be
執之。播里怒斫別里古台，傷其背。
dahara urse afaki serede. belgutei [bejihiyeme|釋憂] hendume, suwe ainu ehe arara be buyembi.
左右欲鬭，別里古台止之，曰：「汝等欲即復讎乎？
mini [feye|傷] [ujelehekūbi|重待-不] naka seci, dahara urse gisun gaihakū, [ayara|酸奶子] [kūthūre|攪]
我傷幸未甚，姑待之。」不聽，各持馬乳
moo be jafafi afame genefi kvwakcin, ho li jen juwe fujin be durifi gajiha.
橦疾鬭，奪忽兒真、火里真二哈敦以歸。
taidzu temujin ambula jili banjifi belgutei be saciha niyalma be baime ganafi waki
（……）帝大怒，欲索而誅之。
serede, belgutei hendume. te abkai fejergi amba weime be deribuki sembime, mini(?)
別里古台曰：「今將舉大事於天下，
turgun de ehe araci ombio. mini feye udu ujelecibe, kesi bifi bucehekū oci
其可以臣故而生釁隙哉！且臣雖傷甚，幸不至死，
[tetendere|既然]. ganafi wara be joo sehe manggi. taidzu temujin tere gisun be ambula
請勿治。」帝尤賢之。
{144}
[saišaha|誇獎]. secen buku niyalma takūrafi taidzu temujin i baru acaki sere jakade.
（……）薛徹別吉遣使請和，
taidzu temujin juwe fujin be amasi unggihe. tere fonde secen dai ceo i hūsun
因令二哈敦還。（……）時大疇
[etenggi|強盛] wesihun ofi, wei i gebungge niyalma, ini harangga niyalma be gaifi dahame
強盛，畏翼率其屬歸之，
genere de. deo wei da el [hūsutuleme|用力] [tafulaci|諫勸] donjirakū. amcaci geli amasi
畏答兒力止之，不聽，追之，
bederehekū ofi. wei da el bederefi taidzu temujin de hūsun buda de. taidzu temujin
又不肯還，畏答兒乃還事太祖。太祖曰：「
hendume, sini ahūn ubašame genehe. si ubade [tutafi|存住] ainambi. wei da el [akdulara|保] ba
汝兄既去，汝獨留此何為？」畏答兒無以自明，
akū ofi, sirdan be [bilame|撅=折斷] [gashūme|起誓] hendume ejen de dubentele hūsun burakū oci, ere
取矢折而誓曰：「所不終事主者，
sirdan i adali okini sehe. taidzu temujin teni yargiyan same [akdafi|靠着] gebu be
有如此矢。」太祖察其誠，更名
[halame|更換] secen seme gebulefi anda jafafi. tatar aiman i ejen megujin segul, aisin
為為薛禪，約為按達。（……）會塔塔兒部長蔑兀真笑里徒
gurun de acafi geli [gūwaliyandara|改變] jakade, aisin gurun i han ini cenghiyang [wan yan|完顏]
背金約，金主遣丞相完顏襄
yesugei tatar aiman be dailame genefi, aiman i ejen
初，烈祖征塔塔兒部，獲其部長
{134}
temujin be baha. tere fonde yesugei sargan vlen ūjin, jui banjire de tere jui
鐵木真。宣懿太后月倫適生帝，
gala de senggi [dalgan|塊] [seferehei|揪捻捏] banjiha. tere senggi fulgiyan wehei adali, yesugei
手握凝血如赤石。烈祖
ferguweme temujin be baha mudan de banjiha seme jui gebu be temujin seme araha.
異之，因以所獲鐵木真名之，志武功也。
keredi gurun i ejen wang han, gebu tori. tori be aisin gurun wang fungnehe bihebi.
（……）克烈部長汪罕名脫里，受金封爵為王，
monggoi gisun de wang sere gisun be wang han sembi. dade wang han i ama hvl sa
番言音重，故稱王為汪罕。初，汪罕之父忽兒札胡思盃祿
hv sy beilu akū oho manggi, wang han sirame tefi ahūta deote be ambula
既卒，汪罕嗣位，多殺戮昆弟。
wara jakade. wang han i eshen jioi el cooha gaifi hala wen' gebungge bade wang han i
其叔父菊兒〔罕〕帥兵與汪罕戰，逼於哈剌溫隘
baru afara jakade. wang han i cooha gidabufi, wang han damu tanggū funcere
敗之；僅以百餘
moringga be gaifi yesugei de burlame jihe. yesugei ini beye cooha gaifi jioi el be
騎脫走，奔于烈祖。烈祖親將兵逐菊兒〔罕〕
dailafi jioi el burlame hiya gurun de genehe manggi. yesugei terei aiman i niyalma be
走西夏，復奪部衆
{135}
bahafi wang han de amasi buhe. tereci wang han uthai yesugei [baili|恩情] be gūnime
歸汪罕。汪罕德之，
[gashūme|起誓] anda jafaha. tere fonde yesugei mukūn i taicot aiman daci yesugei baru
遂相與盟，稱為按答。（……）族人泰赤烏部舊與烈祖
sain bihebi. amala talbutai gebungge niyalma doro ejelere jakade. taicot aiman
相善，後因塔兒不台用事，
uthai [eherefi|變臉] yesugei baru acarakū oho. yesugei akū oho manggi, taidzu
遂生嫌隙，絕不與通。及烈祖崩，
temujin ajigan ofi aiman i niyalma taicot aiman de ambula dahaha. taidzu
帝方幼冲，部衆多歸泰赤烏。
temujin i hanci takūrabure to duwan holjin gebungge niyalma geli ubašaki serede,
近侍有脫端火兒真者亦將叛，
taidzu temujin yasai muke tuhebume bisu sere jakade. to duwan holjin jabume,
常自泣留之。脫端曰：「
šumin [ulan|大溝] i muke [faha|水乾]. [akdun|結實] wehe fakcaha. mimbe bibufi ainambi sefi geren be
深池已乾矣，堅石已碎矣，留復何為！」竟帥衆
gaifi ubašame genere be, taidzu temujin i eme vlen taiheo jili banjifi inu beye
馳去。宣懿太后怒其弱己也，
cooha gaifi ubašara niyalma be amcame amba dulin bahafi amasi bederehe. yoo al
麾旗將兵，躬自追叛者，驅其太半而還。（……）要兒斤
{136}
jin aiman i coohai niyalma taidzu temujin i adun i morin be hūlhafi gamara be
部卒盜牧馬，
taidzu temujin, borji emgi amcame genehe. tere fonde borji juwan ilan se bihe.
博爾朮與往追之，時年十三，
borji uthai geren komso [tehererakū|不-相稱] be bodofi dalbaci [hafirame|夾着] afara jakade,
知衆寡不敵，乃出奇從旁夾擊之，
hūlha gamara morin be waliyafi genehe. tere fonde taidzu temujin i fejergi so ji
盜舍所掠去。（……）時帝麾下搠只
gebungge niyalma saliho birai dalin de encu tehe bihebi. samuho aiman i ejen
別居薩里河。札木合部人
按：此處誤以「札木合」為部名，故後文凡譯札木合時，俱接 aiman。又此處亦誤以札木合之弟台察兒為部長〔aiman i ejen〕。
tutai sal, saliho bira de [sucunjifi|來襲擊] adun i morin be gamara be, so ji inu gucusei
禿台察兒（居玉律哥泉，時欲相侵凌，）掠薩里河牧馬以去。搠只麾左右
emgi morin i [feniyen|群] i dolo [ukafi|逃] tutai sal be gabtašame waha. tereci samuho
匿羣馬中，射殺之。札木合
aiman i niyalma [korsofi|愧恨] taicot, geren aiman i emgi hebe acafi, ilan tumen
以為怨，遂與泰赤烏諸部合謀，以衆三萬
cooha gaifi taidzu temujin de afanjime jihe. tere fonde taidzu temujin cooha
來戰。帝時
gaifi, talaban ju sy gebungge bigan de tatafi bisirede. tere mejige be donjifi,
駐軍答闌版朱思之野，聞變，
{137}
uthai ini geren aiman i cooha be [fidefi|調兵], juwan ilan baksan banjibufi aliyame
大集諸部兵，分十有三翼以俟。
bihei. samuho aiman i cooha neneme isinjiha, taidzu temujin okdofi afara de,
已而札木合至，帝與大戰，
taidzu temujin [fafulame|傳令] hendume. buceme afa emu [okson|步] ume bederere sehe, borji
（……）下令殊死戰，跬步勿退，博爾朮
gebungge amban [yafahalafi|步行] morin i [yarfun|偏韁] be umiyesun de [hūwaitafi|拴], [fakjilame|抵住]
繫馬於腰，
ilifi gabtame da baci emu majige bederehekū. batai cooha be gidaha manggi.
跽而引滿，分寸不離故處，〔退敵後〕
taidzu temujin, borji i mangga baturu be [saišaha|誇獎]. tere fonde geren aiman i
（……）太祖嘉其勇膽。（……）當是時，諸部之
dolo damu taicot aiman i ba onco. irgen geren ofi hūsun ambula etuhun.
中，唯泰赤烏地廣民衆，號為最強。
terei uksun i joo liyei aiman, taidzu temujin i tehe bade hanci ofi, taidzu
其族照烈部，與帝所居相近。
temujin kemuni joo liyei aiman i emgi [aba|畋獵] [abalame|打圍] bihebi. emu inenggi abalara de,
帝嘗出獵，偶與照烈獵騎相屬，
taidzu temujin. joo liyei aiman i ejen ioi lioi baru hendume, ere yamji muse
帝謂之曰：「今夕
{138}
juwe nofi emu bade deduci ojoroo. ioi lioi hendume. emgi dedure be buyembi.
可同宿乎？」照烈曰：「同宿固所願，
damu mimbe dahaha duin tanggū niyalma de jeku [jufeliyen|乾糧] tesurakū ofi,
但從者四百，因糗糧不具，
dulin dendeme amasi unggihe. te ainara. taidzu temujin [hacihiyame|勉強、強勸] tere dobori
已遣半還矣，今將奈何？」帝固邀
emgi dedufi terei fejergi [tutaha|存住] niyalma de omire jeterengge bufi ulebuhe. jai
與宿，凡其留者，悉飲食之。明日
inenggi geli emgi abalara de. taidzu temujin ini gucuse be sindafi gurgu be
再合圍，帝使左右驅獸
dalime joo liyei aiman i baru [bošoro|驅逐、催追] jakade. joo liyei aiman i niyalma gurgu be
向照烈，照烈
ambula wafi yali gamame genehe. tereci joo liyei aiman i niyalma, taidzu
得多獲以歸。其衆
temujin i kese be gvnime ishunde hendume. taicot udu musei ahvn deo i gurun
感之，私相語曰：「泰赤烏與我雖兄弟，
bicibe, kemuni musei sejen morin be [nungnembi|侵害]. jetere omirengge be durimbi, niyalmai
常攘我車馬，奪我飲食，無人君
ejen i mujilen akū. niyalmai ejen i mujilen bisirengge, damu temujin kai seme
之度。有人君之度者，其惟鐵木真太子乎？」
{139}
henduhe. joo liyei aiman i ejen ioi lioi tere fonde taicot aiman i gidašara de
照烈之長玉律，時為泰赤烏所虐，
[dosorakū|耐得住-不]. tahai dalu gebungge niyalmai emgi ini aiman i niyalma be gaifi.
不能堪，遂與塔海答魯領所部
taidzu temujin de dahame jifi, taicot aiman be dailaki sere de. taidzu
來歸，將殺泰赤烏以自效。
temujin hendume. bi amgaha adali bicibe suwe getebuhe. ereci amasi sejen i yun.
帝曰：「我方熟寐，幸汝覺我，自今車轍
niyalmai [songko|蹤跡] isinaha babe gemu gaifi suwende bure sehe. ioi lioi, taha dalu
人跡之塗，當盡奪以與汝矣。」已而二人
juwe nofi gisun de isibuhakū geli ubašame genere be, taicot aiman i niyalma
不能踐其言，復叛去。
jugvn de [tosofi|截路] waha. tereci joo liyei aiman gukuhe. tere fonde taidzu
塔海答魯至中路，為泰赤烏部人所殺，照烈部遂亡。時
temujin i gung erdemu ulhiyen i wesihun ojoro jakade. taicot i geren aiman, gemu
帝功德日盛，泰赤烏諸部
taicot doro akū de ambula jobome ofi, taidzu temujin i onco gosin, erin de
多苦其主非法，見帝寬仁，時
acabume etuku dahv, morin bure be donjifi cilagvn. je biyei, si li g'o, yebug'an i jergi
賜人以裘馬，心悅之。若赤老溫、若哲別、若失力哥也不干
{140}
geren niyalma. dolangi(?), sa la el, meng u i jergi geren aiman gemu taidzu temujin i
諸人，若朵郎吉、若札剌兒、若忙兀諸部，皆
jurgangga be buyeme dahame jihe. tere fonde i ciyei liyei sy halai botu gebungge
慕義來降。（……）孛禿，亦乞列思氏，
niyalma [niyamniyara|騎射] gabtara mangga bihebi. taidzu temujin ini ju el ce dan gebungge
善騎射。太祖嘗潛遣朮兒徹丹
niyalma be hūlhame takūrafi, yelkuna birade tehe botu i jakade jihe manggi. botu,
出使，至也兒古納河。孛禿
taidzu temujin i taikvraha niyalma be safi abka yamjiha seme emu dobori dedubufi
知其為帝所遣，值日暮，因留止宿，
hvnin(honin?) wafi ulebuhe. ju el ce dan i yaluha morin [šadara|乏] jakade. botu ini emu sain
殺羊以享之。朮兒徹丹馬疲乏，復假以良
morin be taka bufi yalubufi amasi unggihe. ju el ce dan jifi botu i ambula [kundulehe|待人恭敬] be,
馬，及還，孛禿待之有加。朮兒徹丹具以
taidzu temujin de wacihiyame alaha manggi. taidzu temujin ambula urgunjame
白帝，帝大喜，
ini non tiyei mu lvn be botu de bure seme [angga aljaha|口+離開=應許] botu uthai ini
許妻以皇妹帖木倫。孛禿
uksun i yei bu jiyan dai gebungge niyalma be takūrafi taidzu temujin i jakade jifi
宗族乃遣也不堅歹等詣太祖，
{141}
hendume, bi donjici horon erdemu nonggihangge tugi [hetefi|捲揲起] šun be sabuha gese.
因致言曰：「臣聞威德所加，若雲開見日、
niyengniyeri edun de, gecehengge wendere adali be urgunjeme wajirakū. taidzu
春風解凍，喜不自勝。」
temujin fonjime, botu de ulha udu bi. yei bu jiyai dai jabume, morin gūsin bi.
帝問：「孛禿孳畜幾何？」也不堅歹對曰：「有馬三十匹，
tere morin be dulin [jafan|聘禮] [benjiki|送來] sembi. taidzu temujin hendume [sadun jafafi|親家+拿=結親] de,
請以馬之半為聘禮。」帝怒曰：「婚姻
ulin be gisurerengge hūda hūdašara adali kai. julgei niyalmai henduhengge, emu
而論財，殆若商賈矣。昔人有言，
mujilen ojorongge yargiyan i mangga sehebi. bi te abkai fejergi be gaifi sembi.
同心實難，朕方欲取天下，
suweni i ciyei liyei halai irgen botu be dahame minde tondoi hūsun buhede
汝亦乞列思之民，從孛禿效忠於我
wajiha kai. ulin be, ainu gisurembi sefi, non be botu de buhe. goidahakū
可也，何以財為！」竟以皇妹妻之。既而
dzacilatai. dzajuha(dzamuha?), toyei gebungge niyalma ilan tumen cooha be gaifi afanjime
札赤剌歹札木哈、脫也等以兵三萬入寇。
jidere be, botu donjifi niyalma takūrafi, taidzu temujin de alanggiha. ini beye
孛禿聞之，遣（波欒歹、磨里禿禿）來告，乃與
{142}
cooha gaifi toyei se be dailame etefi, terei aika jaka be gemu [tabcilame|放搶]
（哈剌里、札剌兀、塔兒哈泥）等討脫也等，掠其輜重，
gaifi irgen be dahabuha. taidzu temujin ini geren uksun mukvn i secen dai ceo.
降其民。（……）帝會諸族薛徹、大丑
secen buku i jergi urse be gaifi meni meni tu tukiyefi [ayara|酸奶子] arki be sejen de
及薛徹別吉等，各以旄車載湩酪，
tebufi gamame, wa nan' birai delin de genefi [sarilara|筵宴] de, taidzu temujin geren
宴于斡難河上。帝
uksun i niyalma. secen buku i eme kvwakcin(kvwarcin?) fujin de uheri emu [kukuri|背壺] arki
與諸族及薛徹別吉之母忽兒真之前，共置馬湩一革囊；
tukiyehe. secen buku i sirame eme yebiyei g'ai fujin de emhun emu kukuri arki tukiyehe.
薛徹別吉次母野別該之前，獨置一革囊。
kvwakcin fujin jili banjifi hendume. te mimbe kundulerakū yebiyei g'ai be ainu
忽兒真怒曰：「今不尊我，而貴野別該
wesihun obumbi sefi, taidzu temujin de buda ulebure siguri gebungge niyalma de korsofi
乎？」疑帝之主饍者失丘兒所為，
siguri be gajifi [tantafi|責打], tereci taidzu temujin i baru [eherehe|變臉]. tere fonde taidzu
遂笞之。於是頗有隙。時
temujin i deo belgutei, taidzu temujin i morin [hūwaitaha|拴上] bade bihebi. boli gebungge
皇弟別里古台掌帝乞列思事，播里
{143}
niyalma, secen buku i morin hūwaitaha bade bihebi. boli be dahara emu niyalma,
掌薛徹別吉乞列思事。播里從者
morin i [yarfun|偏韁] be hūlhara be, taidzu temujin i deo belgutei safi hūlhaha niyalma be
因盜去馬靷，別里古台
jafaha manggi. boli jili banjifi lohi tucibufi belgutei fisa be saciha. belgutei be
執之。播里怒斫別里古台，傷其背。
dahara urse afaki serede. belgutei [bejihiyeme|釋憂] hendume, suwe ainu ehe arara be buyembi.
左右欲鬭，別里古台止之，曰：「汝等欲即復讎乎？
mini [feye|傷] [ujelehekūbi|重待-不] naka seci, dahara urse gisun gaihakū, [ayara|酸奶子] [kūthūre|攪]
我傷幸未甚，姑待之。」不聽，各持馬乳
moo be jafafi afame genefi kvwakcin, ho li jen juwe fujin be durifi gajiha.
橦疾鬭，奪忽兒真、火里真二哈敦以歸。
taidzu temujin ambula jili banjifi belgutei be saciha niyalma be baime ganafi waki
（……）帝大怒，欲索而誅之。
serede, belgutei hendume. te abkai fejergi amba weime be deribuki sembime, mini(?)
別里古台曰：「今將舉大事於天下，
turgun de ehe araci ombio. mini feye udu ujelecibe, kesi bifi bucehekū oci
其可以臣故而生釁隙哉！且臣雖傷甚，幸不至死，
[tetendere|既然]. ganafi wara be joo sehe manggi. taidzu temujin tere gisun be ambula
請勿治。」帝尤賢之。
{144}
[saišaha|誇獎]. secen buku niyalma takūrafi taidzu temujin i baru acaki sere jakade.
（……）薛徹別吉遣使請和，
taidzu temujin juwe fujin be amasi unggihe. tere fonde secen dai ceo i hūsun
因令二哈敦還。（……）時大疇
[etenggi|強盛] wesihun ofi, wei i gebungge niyalma, ini harangga niyalma be gaifi dahame
強盛，畏翼率其屬歸之，
genere de. deo wei da el [hūsutuleme|用力] [tafulaci|諫勸] donjirakū. amcaci geli amasi
畏答兒力止之，不聽，追之，
bederehekū ofi. wei da el bederefi taidzu temujin de hūsun buda de. taidzu temujin
又不肯還，畏答兒乃還事太祖。太祖曰：「
hendume, sini ahūn ubašame genehe. si ubade [tutafi|存住] ainambi. wei da el [akdulara|保] ba
汝兄既去，汝獨留此何為？」畏答兒無以自明，
akū ofi, sirdan be [bilame|撅=折斷] [gashūme|起誓] hendume ejen de dubentele hūsun burakū oci, ere
取矢折而誓曰：「所不終事主者，
sirdan i adali okini sehe. taidzu temujin teni yargiyan same [akdafi|靠着] gebu be
有如此矢。」太祖察其誠，更名
[halame|更換] secen seme gebulefi anda jafafi. tatar aiman i ejen megujin segul, aisin
為為薛禪，約為按達。（……）會塔塔兒部長蔑兀真笑里徒
gurun de acafi geli [gūwaliyandara|改變] jakade, aisin gurun i han ini cenghiyang [wan yan|完顏]
背金約，金主遣丞相完顏襄
沒有留言:
張貼留言