《滿蒙漢合璧教科書》第六冊第二十課 汽機

orici tacibure kicen, sukdun i šurdere tetun 第二十課　汽機

yaya jaka beikuwen oci ikūmbi, 凡物冷則縮
halhūn oci madambi, 熱則漲
tampin i muke be bujuci, 以壺煮水
muke fuyefi sukdun ubaliyaci, 水沸化汽
okcin ini cisui neifi, 則蓋自開
ere madara hūsun i ja saburengge kai, 此漲力之易見者也

ing gurun i niyalma wa te, 英人瓦特
asihan i fonde tampin i dolo teliyebuhe sukdun be sabufi, 少時見壺中蒸汽
ferguwefi 怪之
hija i dalbade tuwakiyame teme, 鎮坐爐旁
terei turgun be baime, 以求其故
goidahai ambula ulhifi, 久之大悟
uthai sukdun i šurdere tetun be fukjin weilehebi, 乃創汽機
terei arga, 其法
amba mucen i muke be bujufi sukdun be tucibume sukdun i sihan de hafumbume, 以大鍋煮水令發汽以通於汽筒
sihan i dolo maitu be sindafi, 筒中置棒
dele fejile ajige uce bi, 上下有小門
ini cisui neime yaksime mutembi, 能自開闔
fejile uce neici, 下門開
sukdun sihan i fejergi ergi de dosime, 則汽入筒之下部
maitu be aname wesihun obumbi, 推棒使上
dele uce neici, 上門開
sukdun sihan i dergi ergi de dosifi, 則汽入筒之上部
maitu be gidame wasihūn obumbi, 壓棒使下
ele muheren šurdere tetun i, 更以輪機
maitu i dube de sireneme, 系於棒端
maitu aššame muheren šurdere tetun ini cisui aššambikai, 棒動而輪機自動矣

orin emuci tacibure kicen, sirarangge 第二十一課　續

ujen amba i jaka be juweme aššabure de, 運動重大之物
daci niyalma ujima i hūsun be baitalara teile bihe, 向用人畜之力而已
ele ibeme edun i hūsun be baitalarangge, 更進而用風力
jahūdai yabure de kotoli bisire adali kai, 如行船之有風帆也
mukei hūsun be baitalarangge, 用水力
bele hencere de mukei moselakū bisire adali kai, 如舂米之有水碓也
tuttu seme niyalma ujima i hūsun toktoho ton bi, 然人畜之力有限
goidame cukurakū ome muterakū, 不能久而不疲
edun emgi muke oci, 若風與水
geli erin be dahame ba be dahame bahaci ojorongge waka kai, 又非隨時隨地可得也
sukdun šurdere tetun be weilerengge mangga oho manggi, 汽機之製既精
terei amba ningge, 其大者
emu šurdere tetun i hūsun, 一機之力
tumen morin i hūsun be fakjilaci ombi, 可抵萬匹之馬
tuttu ujen be tukiyerengge weihuken gese bime, 故舉重若輕
weilere kūwaran i jahūdai sejen, 而工廠舟車
gemu terei baitalan be bahabi, 皆得其用
ai, wa te i gungge inu amba kai. 嗚呼！瓦特之功亦偉矣