juwan uyuci kicen
kicen i šu
joo ceng【趙城】 hiyan i tasha
emu tasha tulergici jihe. undeci【皁隸】 gūwacihiyalame【吃驚】 sesulame【驚訝】
saibume【被咬】 jebure ayoo seme goloho bihe. tasha dosifi gūwabsi【向別處】
tuwarakū, dukai dolo dodoha【蹲】. undeci jalbarime【禱祝】 hendume, tere emu
jui be wahangge yala si oci, uju gidafi mini cihai huthubu【使綁】 sefi,
uthai sele futa tucibufi, tashai monggon de tabuci tasha šan kamcifi
cihai huthubuhe. elgeme【溜牲口】 hiyan i yamun de isinaha. hiyan i hafan
tasha de fonjime, tere emu jui be jekeo. tasha gehešehe【點頭】. hiyan i
hafan hendume, niyalma be wahangge be bucebumbi, ere julgei toktoho
kooli. tere anggala【++況且】 mama emu jui teile, si waha be dahame,
tere se de oho niyalma, aide akdafi banjimbi. aika si tede
jui ome muteci, bi simbe guwebuki【寬宥】 sehede, tasha geli uju gehešehe.
tereci sele futa be subufi sindaha.
gargata gisutun i iletun
（p200 略）
gisun i kooli
一、orolosun i hacin duwali
manju gisun i orolosun be duin hacin obume dendeci ombi.
nofingga orolosun【++人稱代詞】
bi, muse, si, tese
joringga orolosun
ere, uba, tere, tuba
fonjingga orolosun
we, ai, adarame
hartungga orolosun【++物主代詞】
miningge, siningge, suweningge, teseingge
dahali, daruhai baitalara orolosun i hacin duwali be dendehe iletun
（p204 略）
二、amalasun jai amalasun i acalangga (1)
amalasun be gebsun, orolosun, aššangge gebsun, gebsun baningge
gisutun i baksan i amala baitalaci, amalasun i acalangga ofi, aššan,
yabun tuwakiyan i banjinaha ba, forohon, erin, arga, turgun, nashūn
jergi gūnin be iletulembi. amalasun be emhun baitalaci ojorakū, cikei
dolo emhun cikei šanggasu【結構】 obume baitalaci inu ojorakū. amalasun gebsun,
orolosun jergi i emgi amalasun i acalangga ome šanggaha erinde, amalasun
i juleri "-i" embici "ni" be baitalafi, gebsun i emgi holbombi. komso
ton i bade "-i" be ekiyembuci ombi. tebici, "kooli i songkoi" be
"kooli songkoi" seme araci ombi. amalasun aššansun i emgi amalasun i
acalangga ome šanggaha erinde, tesu aššasun an de "-ra, -re, ro"
i uncehen hetembi.
jorin be iletulerengge
jalin
例 (1) hese be baire jalin 為請旨事
例 (2) wakalame wesimbure jalin 為參奏事
forohon be iletulerengge
baru
例 (1) tese daci umai ejen i baru fudasihūn【悖逆】 gūnin akū.
例 (2) g'aldan musei harangga kalkai baru eherehe.
erin be iletulerengge
manggi
例 (1) edun toroko manggi jai geneki.
例 (2) han' gurun ambula facuhūraha manggi, teni ulhifi aliyaha【後悔】.
arga be iletulerengge
songkoi
例 (1) kooli songkoi hafan be emu jergi wasibumbi.
例 (2) tasha be gurun i fafun i songkoi gamaci ombio.
三、ilhisungge aššasun, arbusungga aššasun jai aššangga gebsun
ilhisungge aššasun: cikei dolo aššasun i muten bimbime
ilhisun i baitalan bi. ilhisungge aššasun i durun oci aššasun i
uncehen "-mbi" be meiteme waliyafi, adasun -fi, -me, -hai, -hei, -hoi, -tala, -tele, -tolo, -tai, -tei, -nggala, -nggele jergi be nonggifi šanggambi.
例 (1) sefu manjurame giyangnaha.
例 (2) coohai turgun be hahilame【趕緊急忙】 boolambi
例 (3) wakšan【蝦蟆青蛙】 fehume【踏踩】 yabumbi.
例 (4) aniyai dubede boolafi bodobumbi
例 (5) tere songgohoi feksime jihe.
例 (6) tere tehei amgaha.
例 (7) geren niyalma inenggi dulin de isitala weilehe.
例 (8) beye be waliyatai faššambi【奮勉】
例 (9) bucetei daharakū
例 (10) si gisureme wajinggala uthai genehe.
arbusungga aššasun: aššasun i banin feten bifi yabun
[tuwakiyan], aššan be iletulembime, geli arbusun i gisun kooli i mudan
bifi, jakasu i banin feten i encushūn be iletulembi. arbusungga
aššasun i šanggarangge oci, aššasun i uncehen "-mbi" be meiteme
waliyafi, -ra, -re, -ro, -ha, -he, -ho jergi adasun nonggimbi.
arbusungga aššasun i uncehen de cashūngge ilhisun "akū" i
šolokon obuha durun "-kū" be nonggihade uthai terei cashūngge
durun ombi.
例 (1) duleme yabure hūdai niyalma
例 (2) morin be hūlhaha hūlha
例 (3) majige targara【戒、忌】 sengguwere【懼】 ba akū
例 (4) waliyaha usin
例 (5) genere niyalma 去的人
genehe niyalma 去了的人
generakū niyalma 不去的人
genehekū niyalma 未去的人
aššasungga gebsun: aššasungga gebsun de aššasun i banin
feten bimbime, yabun tuwakiyan, aššan be iletulembi; geli gebsun i
baitalan bifi, emu hacin gebungge gūnin be iletulembi (inu icihin
kūbulime mutembi). aššansungga gebsun i šanggarangge an de aššasun i
fulehede adasun -rangge, -rengge, -rongge, -hangge, -hengge, -hongge be
nonggimbi.
例 (1) icihiyahangge hono inu
例 (2) seremšere belherengge cira【嚴密】 narhūn
例 (3) jafatarangge cira akū
urebusu
一、nikan gisun be manjurame ubaliyambu
1. 那個人是誰？
2. 他是我弟弟。
3. 你去哪兒？
4. 我去追趕盜馬賊。
5. 老婦哭泣不止。
6. 來的（者）是我的同學。
7. 那樣不好。
8. 去那裏的人很多。
9. 把困難留給自己，把方便讓給別人。
10. 這是一本好書。
11. 他真聰明。
12. 頤和園遊人太多。
13. 這兒離我家不遠。
14. 這是我的。
15. 我們每天早晨鍛鍊身體。
16. 我們為祖國勤奮工作。
17. 我和他一起去學校。
18. 我們在那裏等他。
二、manju gisun be nikarame ubaliyambu: "gu el"
ubaliyambure erinde, ya oci ilhisungga aššasun, arbusungga aššasun, aššasungga gebsun sere be jorime tucibu.
jai inenggi i erde, jui ini ama de alafi, uhei sasa
genefi yargiyalaci【驗實】 juwe dobi ordo de bucefi, emu dobi orhoi dolo
bucefi, angga ci kemuni sabdan sabdan i senggi tucimbi. nurei tampin
hono taksifi【存】 bi, jafafi acinggiyaci【搖動】 wacihiyahakūbi. ini ama sesulafi
erdeken i alarakūngge ainu ni seme fonjifi, hendume ere jaka umesi
ulhisu, emgeri firgembuhede, i uthai sahaki sere jakade, ini ama
urgunjefi hendume, jui si dobi be dailara cen ping seci ombikai sefi,
tereci ama jui dobi be damjalafi bederehebi.
urebusu i jabun
一、
1. tere niyalma oci we.
2. tere oci mini deo.
3. si ai bade genembi.
4. bi morin be hūlhaha hūlha be amcambi.
5. sakda mama songgome ilibume muterakū.
6. jihengge oci mini tacin gucu.
7. tuttu sain waka.
8. tubade genere niyalma umesi labdu.
9. sui mangga【++冤枉】 be beyede werifi, ildungga be gūwa niyalma de anahūnjambi【謙讓】.
10. ere oci emu sain bithe.
11. tere jingkini sure getuken.
12. hūwaliyasun be ujire yafan de sarašara niyalma jaci labdu.
13. uba mini booci goro akū.
14. ere oci miningge.
15. muse inenggidari erde beye dursun be urebumbi.
16. be mafa gurun i jalin kiceme faššambi.
17. bi ini emgi sasa tacikū de genembi.
18. muse tubade imbe aliyambi.
二、
翌晨，兒告其父，同往驗視，兩狐死於亭內，一狐死於草中，嘴角仍滴滴出血，酒瓶尚存，搖之未盡。其父驚訝，詢問為何不早相告，答曰：「此物甚靈，一有泄露，即刻察覺。」其父喜曰：「兒可謂討狐之陳平也。」父子遂擔狐以歸。
沒有留言:
張貼留言